Тэму гэтага моўнага артыкула падказала нам чытачка “Каталіцкага весніка” спадарыня Алена з Полацка. Сярод шэрагу чыста лінгвістычных пытанняў, якія яна адрасавала аўтару нашай моўнай рубрыкі, было, у прыватнасці, і такое: “Ці мэтазгодна выкарыстоўваць у беларускай мове слова малыш? Мая дачка працуе ў садочку, і я пастаянна чую ад яе выказванні накшталт яна выхоўвае дваіх малышоў; малыш патрабуе шмат увагі; разам ...

Нагодай для падрыхтоўкі гэтага моўнага артыкула стала пытанне нашай чытачкі спадарыні Валянціны з Глыбоччыны. Яна, у прыватнасці, піша: ”Да нас у вёску два разы на тыдзень прыязджае аўталаўка. Як і ў іншыя вёскі… Даўно хацела спытаць, ці правільна мы ўсё ж называем гэты “магазін на колах” – аўталаўка? Надпіс на машыне зроблены па-руску, таму ўсе так і гавораць: прыйшла аўталаўка, ...

Тэму дадзенага моўнага артыкула падказала спрэчка, можна сказаць, нават дыскусія, сведкам, а потым удзельнікам якой стаў і аўтар гэтага матэрыялу. Едучы ў цягніку, пасажыры заўважылі праз акно, як два ўжо немаладыя і не вельмі ахайна апранутыя мужчыны корпаюцца ў кантэйнеры для смецця. І вось жанчыны, што сядзелі побач, на цудоўнай беларускай мове пачалі абмяркоўваць, спрачацца, даказваць адна адной, як жа ...

Сярод пытанняў, якія чытачы “Каталіцкага весніка” задаюць аўтару нашай моўнай старонкі, нярэдка сустракаюцца і тыя, што датычаць дакладнасці словаўжывання, правільнасці выбару канкрэтнай лексічнай адзінкі ў адпаведнай маўленчай сітуацыі. Бо часта здараецца так, што пэўныя словы трактуюцца як сінанімічныя, узаемазамяняльныя, хоць насамрэч такімі не з’яўляюцца. Нагодай для сённяшняга культурамоўнага матэрыялу стаў допіс нашай чытачкі з Браслаўшчыны спадарыні Ганны. Яна, у прыватнасці, ...

Апошнім часам мы ўсё часцей атрымліваем пытанні адносна правільнасці ўжывання тых ці іншых слоў або словаформаў. І гэта не можа нас не цешыць, паколькі выразна сведчыць пра неабыякавасць чытачоў “Каталіцкага Весніка” не толькі да беларускага слова ўвогуле, але і да асаблівасцяў яго ўжывання. Гэтым разам паспрабуем асвятліць некаторыя аспекты выкарыстання назоўнікаў у месным склоне. Гаворка пойдзе пра назоўнікі мужчынскага роду ...

Сярод пытанняў, якія чытачы “Каталіцкага Весніка” адрасуюць аўтару нашай моўнай старонкі, ёсць і тыя, што непасрэдна датычаць асаблівасцяў ужывання лічэбнікаў з назоўнікамі. Гэта насамрэч праблемная пазіцыя, бо ва ўмовах дамінавання ў грамадстве рускай мовы яе правілы нярэдка аўтаматычна пераносяцца на беларускамоўны кантэкст. І тады ствараецца своеасаблівы эфект “трасянкі”, толькі не на арфаэпічным, а на граматычным узроўні. Зразумела, што людзі, якія ...

Раней мы разглядалі найбольш частотныя выпадкі парушэння акцэнталагічных нормаў сучаснай беларускай літаратурнай мовы, гэта значыць, прааналізавалі тыповыя памылкі ў пастаноўцы націску. Узнятая праблема зацікавіла многіх чытачоў газеты, неабыякавых да беларускага слова. За гэты час мы атрымалі досыць шмат канкрэтных пытанняў наконт правільнасці пастаноўкі націску ў словаформах розных часцін мовы. У прыватнасці, чытачка “Каталіцкага весніка” Алена пытаецца: “Як павінна быць у ...

У мінулым артыкуле мы разгледзелі некаторыя важныя аспекты беларускага літаратурнага вымаўлення. У прыватнасці, мы канстатавалі, што незаўсёды вымаўленне супадае з напісаннем, хоць гэты спрошчаны погляд нярэдка можна пачуць нават ад настаўнікаў беларускай мовы. На канкрэтных прыкладах мы паказалі дзейнасць у маўленні законаў поўнага акання (горад – гарады, моладзь – малады), няпоўнага якання (лес – лясы, мёд – мядовы), ахарактыразавалі асаблівасці ...

У гэтым матэрыяле мы пагаворым пра некаторыя частотныя памылкі ў літаратурным вымаўленні, разгледзім тыповыя выпадкі адхілення ад правілаў, літаратурных нормаў. Правільнасць літаратурнага вымаўлення рэгулююць арфаэпічныя нормы, іншымі словамі, яны вызначаюць, як трэба вымаўляць галосныя і зычныя гукі, гукавыя спалучэнні, а таксама акрэсліваюць характар інтанацыі. У беларускай літаратурнай мове найчасцей напісанне адлюстроўвае вымаўленне. Таму кожны, напэўна, чуў спрошчаную, у нечым нават ...

У папярэднім артыкуле мы сцісла апісалі праблему, якая паўстае пры выкарыстанні ў сучаснай беларускай мове дзеясловаў з пазначанымі вышэй фармантамі. Таксама мы акрэслілі некаторыя тэарэтычныя аспекты дадзенага пытання, прывялі меркаванні аўтарытэтных лінгвістаў. Сёння ж прааналізуем мэтазгоднасць ужывання ў нашай мове дзеясловаў з суфіксамі -ірава- (-ырава-) і -ава- (-ява-) на канкрэтных прыкладах. Адным з асноўных крытэрыяў мэтазгоднасці ўжывання таго ці іншага ...