Сярод пытанняў, якія чытачы “Каталіцкага Весніка” адрасуюць аўтару нашай моўнай старонкі, ёсць і тыя, што непасрэдна датычаць асаблівасцяў ужывання лічэбнікаў з назоўнікамі. Гэта насамрэч праблемная пазіцыя, бо ва ўмовах дамінавання ў грамадстве рускай мовы яе правілы нярэдка аўтаматычна пераносяцца на беларускамоўны кантэкст. І тады ствараецца своеасаблівы эфект “трасянкі”, толькі не на арфаэпічным, а на граматычным узроўні. Зразумела, што людзі, якія ...

Раней мы разглядалі найбольш частотныя выпадкі парушэння акцэнталагічных нормаў сучаснай беларускай літаратурнай мовы, гэта значыць, прааналізавалі тыповыя памылкі ў пастаноўцы націску. Узнятая праблема зацікавіла многіх чытачоў газеты, неабыякавых да беларускага слова. За гэты час мы атрымалі досыць шмат канкрэтных пытанняў наконт правільнасці пастаноўкі націску ў словаформах розных часцін мовы. У прыватнасці, чытачка “Каталіцкага весніка” Алена пытаецца: “Як павінна быць у ...

У мінулым артыкуле мы разгледзелі некаторыя важныя аспекты беларускага літаратурнага вымаўлення. У прыватнасці, мы канстатавалі, што незаўсёды вымаўленне супадае з напісаннем, хоць гэты спрошчаны погляд нярэдка можна пачуць нават ад настаўнікаў беларускай мовы. На канкрэтных прыкладах мы паказалі дзейнасць у маўленні законаў поўнага акання (горад – гарады, моладзь – малады), няпоўнага якання (лес – лясы, мёд – мядовы), ахарактыразавалі асаблівасці ...

У гэтым матэрыяле мы пагаворым пра некаторыя частотныя памылкі ў літаратурным вымаўленні, разгледзім тыповыя выпадкі адхілення ад правілаў, літаратурных нормаў. Правільнасць літаратурнага вымаўлення рэгулююць арфаэпічныя нормы, іншымі словамі, яны вызначаюць, як трэба вымаўляць галосныя і зычныя гукі, гукавыя спалучэнні, а таксама акрэсліваюць характар інтанацыі. У беларускай літаратурнай мове найчасцей напісанне адлюстроўвае вымаўленне. Таму кожны, напэўна, чуў спрошчаную, у нечым нават ...

У папярэднім артыкуле мы сцісла апісалі праблему, якая паўстае пры выкарыстанні ў сучаснай беларускай мове дзеясловаў з пазначанымі вышэй фармантамі. Таксама мы акрэслілі некаторыя тэарэтычныя аспекты дадзенага пытання, прывялі меркаванні аўтарытэтных лінгвістаў. Сёння ж прааналізуем мэтазгоднасць ужывання ў нашай мове дзеясловаў з суфіксамі -ірава- (-ырава-) і -ава- (-ява-) на канкрэтных прыкладах. Адным з асноўных крытэрыяў мэтазгоднасці ўжывання таго ці іншага ...

Мы часта бачым на старонках беларускамоўных газет і ў інтэрнэт-прасторы формы дзесловаў кшталту фарміраваць і фармаваць, планіраваць і планаваць, дэгусціраваць і дэгуставаць, каменціраваць і каментаваць… Таксама нярэдка сутыкаемся з падобным і ў вуснай камунікацыі. І традыцыйна паўстае пытанне: каторая з прыведзеных формаў правільная? Каторая з іх адпавядае патрабаванням культуры маўлення? Так, наша мова, як і любая іншая, няспынна змяняецца. Прычым ...

(Працяг. Пачатак глядзі тут>>) У папярэднім матэрыяле мы гаварылі пра некаторыя тэарэтычныя аспекты акцэнтуацыі (гэта значыць, правілы пастаноўкі націску), а таксама разгледзелі асобныя складаныя выпадкі ў выбары націскных варыянтаў у сучаснай беларускай мове. Нагадаем, што памылкі, звязаныя з няправільнай пастаноўкай націску, назіраюцца сярод розных часцін мовы: у назоўніках, прыметніках, лічэбніках, дзеясловах… У гэтым матэрыяле працягваем гаворку пра асаблівасці націску ў ...

У папярэдніх артыкулах мы разгледзелі некаторыя актуальныя аспекты функцыянавання сучаснай беларускай мовы, у прыватнасці, прааналізавалі працэсы пашырэння яе лексічнага складу праз неалагізмы і паспрабавалі асвятліць тэндэнцыі да ўзбагачэння яе сінанімічных рэсурсаў. Сёння мы пагаворым пра яшчэ адзін надзвычай важны кампанент нашай мовы – націск. Нагадаем, што націскам называецца інтанацыйнае вылучэнне аднаго са складоў слова. Зразумела, калі ў гэтым слове ёсць ...

У папярэднім артыкуле мы разгледзелі сінанімічныя пары, дзе адзін з кампанентаў – неалагізм. Гэта значыць, слова, якое пакуль яшчэ мае адценне навізны ў нашай мове, хоць і ўжываецца дастаткова часта, найперш у сродках масавай інфармацыі. Нагадаем, што гаворка ішла пра сінанімічныя лексемы каляска – вазок, узрыўчатка – выбухоўка, гасцініца – гатэль, забастоўка – страйк. Сёння мы прыгадаем іншыя сінанімічныя пары, ...

У працэсе развіцця мовы адбываюцца непазбежныя змены на розных яе ўзроўнях. Але найбольш гэта заўважаецца ў лексіцы, паколькі мы штодня нешта чытаем, слухаем, карыстаемся мовай у побыце. І раз-пораз выяўляюцца словы, якія маюць адценне навізны і ўжо гэтым падсвядома прыцягваюць нашу ўвагу. У апошнія дзесяць-пятнаццаць гадоў у беларускай мове назіраецца тэндэнцыя да пашырэння сінанімічных рэсурсаў, калі рэгулярна фіксуюцца эквіваленты да ...