Сёння і ў вусным маўленні, і ў пісьмовай практыцы, напрыклад, на старонках газет, сустракаюцца розныя ўжыванні згаданых канструкцый – з прыназоўнікамі на і ў (ва). Але ці можна іх разглядаць як раўнапраўныя? Пры больш дэталёвым аналізе выяўляецца, што сітуацыя тут не такая і простая. Прыназоўнік на сярод іншых рэалізуе і значэнне “на паверхні, на плошчы, на тэрыторыі без акрэсленых межаў”. ...

Сярод вялікай групы адметных беларускіх слоў, якія часта ўжываюцца сапраўднымі знаўцамі мовы, ёсць прыметнік адмысловы, назоўнік адмысловец і прыслоўе адмыслова. “Тлумачальны слоўнік беларускай мовы” трактуе прыметнік адмысловы як “своеасаблівы, адметны, непаўторны, цудоўны, выдатны” (Мінск, 1977, Т. 1, с. 155). У залежнасці ад сэнсу выказвання праз гэтае слова можа быць перададзена любое з названых значэнняў або ўсе значэнні адначасова. Прычым ужываецца ...

Абодва названыя словы сёння выкарыстоўваюцца ў моўнай практыцы. У кожным горадзе і нават мястэчку, у буйных населеных пунктах вясковага тыпу абавязкова ёсць месца, куды можна зайсці перакусіць, папіць кавы ці гарбаты, з’есці марозіва ці проста адпачыць, слухаючы прыемную музыку і пацягваючы з кубачка які-небудзь духмяны напой. І месца гэта часцей пакуль завецца кафэ. Слова кафэ французскага паходжання і абазначае, паводле ...

Практыка паказвае, што абодва назоўнікі – прастол і пасад – выкарыстоўваюцца сёння ў беларускай літаратурнай мове са значэннем “месца знаходжання іерарха Каталіцкага Касцёла” або “высокі чатырохвугольны стол пасярод алтара, за якім святар адпраўляе набажэнства”. Аднак не выпадае лічыць ужыванне названых лексем у аднолькавай ступені мэтазгодным з пункту гледжання культуры мовы, з боку адметнасці беларускай лексічнай сістэмы. Слова прастол не фіксавалі ...

Сёння ў беларускай мове паралельна ўжываецца некалькі слоў і спалучэнняў для абазначэння вялікага хрысціянскага свята, якое адзначаецца паводле каталіцкай традыцыі 25 снежня, а паводле праваслаўнай – 7 студзеня. Усе прыведзеныя ў нашым загалоўку назвы з той ці іншай частотнасцю фіксуюцца і ў вусным маўленні, і на старонках перыядычнага друку. Пры гэтым слова “Ражджаство” ў розных выданнях мае яшчэ і варыянты ...

Абодва названыя словы з рознай частотнасцю ўжываюцца ў сучаснай моўнай практыцы. Лексема “веруючы” – гэта пазычанне з рускай мовы, дзе адпаведны назоўнік – “верующий” – паходзіць ад дзеепрыметніка з характэрным для рускай мовы суфіксам -ющ (-ущ). Параўнаем, напрыклад, “везущий”, “играющий”, “идущий” і г.д. Для беларускай жа мовы падобныя дзеепрыметныя формы неўласцівыя. Таму ў нас не выкарыстоўваюць словы кшталту “вязучы”, “іграючы”, ...

У сучаснай моўнай практыцы мы бачым паралельнае выкарыстанне дзеясловаў “благаслаўляць” і “бласлаўляць”, а таксама дзеепрыметнікаў “благаслаўлёны” і “бласлаўлёны” і назоўнікаў “благаслаўленне” і “бласлаўленне”. Аднак не выпадае прыведзеныя пары слоў лічыць раўнапраўнымі варыянтамі. Лексема “благаслаўляць” з’яўляецца стараславянізмам. Першая частка названага дзеяслова – “блага” – у сучаснай беларускай мове рэалізуе безасабова-прэдыкатыўнае значэнне “цяжкі фізічны або душэўны стан каго-небудзь” ці адлюстроўвае “дрэнныя, неспрыяльныя ...

Прыметнік са значэннем “які мае адносіны да моладзі” з’яўляецца ў беларускай мове высокачастотным. Гэта значыць, што ён рэгулярна выкарыстоўваецца і ў вусным маўленні, і ў перыядычным друку, і ў мастацкай літаратуры, бо характарызуе сацыяльна значнае паняцце. І тут паўстае пытанне: як жа павінна быць па-беларуску – “маладзёжны” ці “моладзевы”? Бо абодва варыянты сёння выкарыстоўваюцца ў нашай мове. Форма “маладзёжны” для ...

Як правільна казаць па-беларуску: свяшчэннік ці святар? Высокая культура маўлення – неад’емная рыса кожнага інтэлігентнага чалавека. Сёння ў беларускай мове можна пачуць абодва названыя словы. Але што лічыць правільным? Слова святар утворана ад асновы свят— пры дапамозе прадуктыўнага суфікса —ар, што паказвае на асобу, якая займаецца пэўным відам дзейнасці. Параўнаем: друкар, змагар, пекар, уладар і г.д. Як бачна, у нашай ...