У вуснай і пісьмовай практыцы апошніх пятнаццаці-дваццаці гадоў істотна пашырылася слова насамрэч. Але гэтае прыслоўе не фіксуецца “Тлумачальным слоўнікам беларускай мовы” (ТСБМ, Мінск, 1977-1984), няма яго і ў “Тлумачальным слоўніку беларускай літаратурнай мовы” (ТСБЛМ, Мінск, 1996). Дык ці варта выкарыстоўваць у беларускай мове прыслоўе насамрэч? Паспрабуем разабрацца. Слова насамрэч ужываецца ў нашай мове як сінонім да ўласнабеларускага прыслоўя сапраўды і ...

У працэсе штодзённай камунікацыі мы нярэдка сутыкаемся з выпадкамі, калі ў адным і тым жа слове моўнікі па-рознаму ставяць націск, гэта значыць, на розныя склады. Між тым правільная пастаноўка націску з’яўляецца адной з найбольш выразных прымет высокай культуры маўлення. У беларускай мове націск свабодны, г.зн. не замацаваны за нейкім пэўным складам. Разам з тым ёсць невялікая група слоў, якія маюць ...

У сучаснай маўленчай практыцы для абазначэння статусу населенага пункта, большага за вёску, але меншага за горад, выкарыстоўваецца перанятае з рускай мовы спалучэнне пасёлак гарадскога тыпу. Такіх месцаў нямала і на Віцебшчыне. Напрыклад, Шуміліна, Ушачы, Падсвілле, Варапаева і інш. Пры гэтым апошнія гады ўсё часцей і ў вусным маўленні, і ў пісьмовай практыцы дасведчаныя носьбіты нашай мовы, журналісты карыстаюцца старым і ...

Назоўнікі дача і лецішча паралельна выкарыстоўваюцца ў сучаснай мове, але з рознай частотнасцю. Як выглядае сітуацыя з гэтым на практыцы, паспрабуем разабрацца. Слоўнікі 20-ых гадоў ХХ ст. падавалі слова дача толькі са значэннем апрадмечанага дзеяння – даванне, у рускай мове адпаведнік даяние. У сэнсе даванне грошай, даванне харчоў і г.д. На хвалі нацыянальнага адраджэння ў пачатку 90-ых гадоў ХХ стагоддзя ...

Абедзве названыя канструкцыі з’яўляюцца высокачастотнымі, асабліва ў сродках масавай інфармацыі. Выкарыстоўваюцца яны, як правіла, у афіцыйна-справавым і публіцыстычным стылях. Але каторае з іх правільнае? Ці, можа, абодва з’яўляюцца нарматыўнымі? Паспрабуем разабрацца. У розных перыядычных выданнях ужываюцца канструкцыі з прыназоўнікам “згодна”: Згодна неафіцыйнай інфармацыі, інцыдэнт здарыўся, як на цягнік селі два чалавекі ў камуфляжы з сімволікай спецназа (Наша ніва, 14.09.11); Згодна ...

Слова рабяты час ад часу ўжываецца ў публіцыстычным стылі, пераважна ў раённым перыядычным друку. Асабліва калі гаворка ідзе пра тыя ці іншыя школьныя справы, дзе вучні – галоўныя героі аповяду. І значна часцей можна пачуць названую лексему ў вуснай камунікацыі, у тым ліку і ў маўленні настаўнікаў, якія гавораць па-беларуску. Фразы кшталту “Рабяты, супакойцеся!” або “Рабяты пайшлі дадому” мы нярэдка ...

Як правільна казаць па-беларуску: свяшчэннік ці святар? Высокая культура маўлення – неад’емная рыса кожнага інтэлігентнага чалавека. Сёння ў беларускай мове можна пачуць абодва названыя словы. Але што лічыць правільным? Слова святар утворана ад асновы свят— пры дапамозе прадуктыўнага суфікса —ар, што паказвае на асобу, якая займаецца пэўным відам дзейнасці. Параўнаем: друкар, змагар, пекар, уладар і г.д. Як бачна, у нашай ...