Разважанне на Вялікую Суботу

Пасхальная вігілія ў святую ноч

Быц 1, 1. 26–31а

Быц 22, 1–2. 9а. 10–13.15–18

Зых 14, 15 — 15, 1а

Іс 54, 5–14

Іс 55, 1–11

Бар 3, 9–15. 32 — 4, 4

Эзх 36, 16–17а. 18–28

Рым 6, 3–11

Разважанне над тэкстамі чытанняў

У сённяшнюю святую ноч літургічныя чытанні праводзяць нас праз цэласную гісторыю Божага збаўлення, раскрываючы любоў і міласэрнасць Творцы. Гэтая ноч — кропка пераходу ад цемры граху да святла ўваскрасення, ад часовага да вечнага. Уся гісторыя збаўлення ўзыходзіць да гэтага кульмінацыйнага моманту, калі чалавек становіцца ўдзельнікам Божай любові, якая перасякае грані магчымасцяў чалавечай існасці.

Кожнае чытанне гэтай ночы — гэта частка адзінай гісторыі, якая вядзе нас ад стварэння свету да новага жыцця ва ўваскрэслым Езусе Хрысце. Кожнае чытанне — гэта як крок на шляху, які пачынаецца з Божага замыслу пра стварэнне свету, праходзіць праз абяцанні і запаветы, і знаходзіць сваё выкананне ў перамозе над смерцю. Гэтая гісторыя нагадвае нам пра моц Божай волі і Яго няспыннае жаданне аб’яднаць чалавецтва ў любові і надзеі.

Святло ўваскрасення, якое мы сёння сустракаем, становіцца сімвалам таго, што наш шлях да збаўлення заўсёды адкрыты праз Хрыста. Гэта ноч поўная надзеі і ўдзячнасці за дар жыцця і новага пачатку, які Божае збаўленне прыносіць кожнаму з нас.

Божы план і вернасць

У першым чытанні з кнігі Быцця мы бачым, як Бог стварае свет і чалавека па сваім вобразе, даруючы нам годнасць і адказнасць за створанае. Гэта пачатак гісторыі, якая паказвае, што Бог заўсёды мае план для свайго народа. Чалавек — вяршыня стварэння, бо ён адлюстроўвае Божы вобраз і пакліканы да супольнасці з Ім. Гэта не проста фізічнае стварэнне, але і духоўнае прызначэнне: быць адлюстраваннем Божай любові і мудрасці ў свеце.

У другім чытанні з кнігі Быцця мы сустракаем Абрагама, які праз сваю веру і паслухмянасць становіцца прыкладам для ўсіх, хто шукае Бога. Яго гатоўнасць прынесці ў ахвяру свайго сына Ісаака — гэта правобраз таго, як Бог аддае свайго Адзінароднага Сына, Езуса Хрыста, дзеля нашага збаўлення. Абрагам — гэта ўзор веры, бо ён давяраў Богу нават тады, калі не разумеў Ягонага плана. Яго вера — гэта вера, якая перамагае страх і сумненні, вера, якая адкрывае дзверы для выканання Божых абяцанняў.

Абрагам не толькі прыняў Божы заклік, але і стаў бацькам вялікага народа, праз якога Бог абяцаў благаславіць усе народы зямлі. Гэта абяцанне спаўняецца ў Езусе Хрысце, які з’яўляецца нашым Збаўцам і Настаўнікам. Праз Абрагама мы бачым, як Бог вядзе свой народ да выканання свайго плану, нават калі гэты шлях здаецца цяжкім і незразумелым.

Гэтыя падзеі — падмурак нашай веры, які кіруе нас да разумення таго, што Бог заўсёды з намі, нават у самых цяжкіх выпрабаваннях. Як Абрагам давяраў Богу, так і мы пакліканы давяраць Яму, нават калі не бачым усёй карціны. Божы план заўсёды поўны мудрасці і любові, Бог ніколі не пакідае Свой народ.

Такім чынам, ад стварэння да абяцанняў Абрагаму, Бог паказвае сваю вернасць і любоў да чалавецтва. Гэтыя падзеі — гэта не проста гісторыя мінулага, але і заклік да кожнага з нас сёння: жыць у веры, давяраць Богу і несці Ягоную любоў у свет.

Божыя цуды і міласэрнасць

У трэцім чытанні з кнігі Зыходу мы бачым, як Бог вызваляе свой народ з егіпецкага рабства праз пераход праз Чырвонае мора. Гэта падзея — сімвал Божага ўмяшання і Ягонай вернасці абяцанням. Бог заўсёды з’яўляецца выратавальнікам свайго народа, нават калі здаецца, што выхаду няма. Сыны Ізраэля апынуліся ў безвыходным становішчы: перад імі — мора, ззаду — войска фараона. Але Бог адкрывае ім шлях, раздзяляючы ваду і дазваляючы ім прайсці па сушы. Гэта не проста фізічнае выратаванне, але і духоўны сімвал: Бог вызваляе нас ад усякага рабства — граху, страху, адчаю…

Пераход праз Чырвонае мора — гэта таксама прадвяшчанне таямніцы хрышчэння. Як ізраільцяне прайшлі праз воды мора, каб пакінуць рабства, так і мы праз хрышчэнне пераходзім ад рабства граху да свабоды дзяцей Божых. Бог заўсёды з’яўляецца на боку тых, хто шукае Ягонай волі і давярае Яму.

У чацвёртым чытанні з кнігі прарока Ісаі мы чуем заклік да міласэрнасці і аднаўлення. Бог абяцае, што Яго любоў і міласэрнасць ніколі не скончацца, і што Ён адновіць свой народ, нават калі яны зграшылі. Прарок Ісая паказвае, што Бог — гэта не толькі Старацель, але і Верны, які заўсёды застаецца побач са сваім народам. Ён кажа: «На малы час Я пакінуў цябе, але з вялікай міласцю прыму цябе» (Іс 54, 7). Гэта словы надзеі для кожнага, хто перажывае час цемры і адчаю. Бог нагадвае, што Яго гнеў — гэта часовае, але Яго міласэрнасць — вечнае.

Гэтыя падзеі — гэта не проста гісторыя мінулага, але і заклік да кожнага з нас сёння: давяраць Богу, нават калі здаецца, што выхаду няма. Бог заўсёды з’яўляецца нашым выратавальнікам, і Ён ніколі не пакідае нас. Як Ён вызваліў Ізраэль з егіпецкага рабства, так і Ён вызваляе нас ад усякага рабства, калі мы звяртаемся да Яго з верай.

Такім чынам, ад рабства да вызвалення, Бог паказвае Сваю міласэрнасць і вернасць. Гэтыя падзеі — гэта заклік да кожнага з нас жыць у святле Божай міласэрнасці і несці гэтую надзею ў свет.

Божыя ўрокі і аднаўленне

У пятым чытанні з кнігі прарока Ісаі Бог заклікае нас шукаць сапраўднай мудрасці, якая знаходзіцца толькі ў Ім. Ён прапануе нам сваё слова, якое насычае душу і даруе сапраўднае жыццё. Прарок кажа: «Слухайце ўважліва Мяне і спажывайце дабро, і няхай душа вашая нацешыцца тукам» (Іс 55, 2). Гэта заклік да кожнага з нас: пакінуць марныя пошукі задавальнення ў матэрыяльных рэчах і звярнуцца да Бога, які адзіны можа дараваць нам сапраўдны супакой і шчасце.

Мудрасць, пра якую гаворыць Ісая, — гэта не проста чалавечыя веды або філасофія, але жыццё ў адпаведнасці з Божымі запаведзямі. Гэта мудрасць, якая вядзе да сапраўднага жыцця, святла і міру. Яна знаходзіцца не ў чалавечых ідэях, але ў Богу, які стварыў усё і ведае ўсё. Бог прапануе нам сваё слова, каб мы маглі жыць у гармоніі з Ягонай воляй і знаходзіць радасць у Ім.

У шостым чытанні з кнігі прарока Баруха мы бачым, як Бог заклікае свой народ вярнуцца да Яго, абяцаючы ім новы дух і новае сэрца. Прарок кажа: «Вярніся, Якубе, трымайся яго, хадзі ў ззянні яго святла» (Бар 4, 2). Гэта заклік да кожнага з нас: пакінуць старую, грэшную прыроду і прыняць новы дух, які Бог даруе праз сваю міласэрнасць. Барух нагадвае нам, што сапраўдная мудрасць знаходзіцца ў Богу, і толькі Ён можа навучыць нас, як жыць сапраўдным жыццём. Бог хоча, каб мы жылі не паводле нашай старой, грэшнай прыроды, але паводле новага духа, які Ён удыхае ў нас.

Гэтыя падзеі — гэта не проста гісторыя мінулага, але і заклік да кожнага з нас сёння: шукаць сапраўднай мудрасці ў Богу і прыняць новае сэрца, якое Ён нам даруе. Як Бог абяцаў аднавіць Свой народ, так і Ён гатовы аднавіць кожнага з нас, калі мы звяртаемся да Яго з шчырым сэрцам.

Такім чынам, ад мудрасці да новага сэрца, Бог паказвае Сваю міласэрнасць і любоў. Гэтыя падзеі — гэта заклік да кожнага з нас жыць у святле Божага слова і несці гэтую мудрасць у свет.

Ад абяцанняў да іх выканання

У сёмым чытанні з кнігі прарока Эзэхіэля Бог абяцае ачысціць Свой народ і дараваць ім новы дух. Ён кажа: «І акраплю вас вадою чыстаю, і будзеце ачышчаны ад ўсяго бруду вашага, і ад ўсіх ідалаў вашых ачышчу вас. І дам вам сэрца новае і дух новы» (Эзх 36, 25–26). Гэта абяцанне — гэта прадвяшчанне таямніцы хрышчэння, праз якое мы атрымліваем новае жыццё і ачышчэнне ад граху. Бог не толькі ачышчае нас, але і пераўтварае, даруючы нам новы дух, які дазваляе жыць у адпаведнасці з Ягонай воляй.

У восьмым чытанні з Паслання да Рымлян апостал Павел нагадвае нам, што праз хрышчэнне мы пахаваныя з Хрыстом і ўваскрасаем з Ім для новага жыцця. Ён кажа: «Мы пахаваныя з Ім хрышчэннем у смерць, каб, як Хрыстус уваскрос з мёртвых дзеля славы Айца, так і нам хадзіць у абноўленым жыцці» (Рым 6, 4). Хрышчэнне — гэта не проста рытуал, але глыбокае духоўнае пераўтварэнне. Мы больш не павінны жыць для сябе або для граху, але для Бога.

Хрыстовае ўваскрэсенне — гэта кульмінацыя Божага плана. Яно з’яўляецца перамогай над грахам і смерцю, і мы пакліканыя жыць гэтай перамогай. Павел нагадвае: «Калі мы памерлі з Хрыстом, то верым, што і жыць будзем з Ім, ведаючы, што Хрыстус, уваскросшы з мёртвых, ужо не памірае, смерць ужо не мае над Ім улады» (Рым 6, 8–9). Гэта абяцанне новага жыцця — гэта абяцанне вечнасці, якое даруецца кожнаму, хто верыць у Хрыста.

ЕВАНГЕЛЛЕ Ў ГОД С

Евангелле Лк 24, 1–12

У першы дзень тыдня, на досвітку, жанчыны прыйшлі да магілы, несучы прыгатаваныя пахучыя алеі. І ўбачылі камень адсунуты ад магілы. Але, увайшоўшы, не знайшлі цела Пана Езуса. Калі яны стаялі ў разгубленасці, раптам з’явіліся перад імі два мужчыны ў бліскучым адзенні. Напалоханыя жанчыны схілілі твары свае да зямлі, а тыя сказалі ім: Чаму вы шукаеце жывога сярод мёртвых? Яго тут няма; Ён уваскрос. Успомніце, як Ён сказаў вам, калі быў яшчэ ў Галілеі: Сын Чалавечы павінен быць выданы ў рукі грэшнікаў і ўкрыжаваны, але на трэці дзень уваскрэсне. І ўзгадалі яны словы Ягоныя, і вярнуліся ад магілы, і расказалі гэта ўсё Адзінаццаці і ўсім астатнім. Гэта былі Марыя Магдалена, Яна і Марыя Якубава; ды іншыя, што былі з імі, казалі пра гэта Апосталам. Але словы гэтыя здаліся ім пустымі, і не верылі ім.

Пётр жа ўстаў і пабег да магілы, і, зазірнуўшы, убачыў там толькі палотны. І вярнуўся да сябе, здзіўляючыся таму, што сталася.

Жанчыны, якія ў сённяшнім Евангеллі прыйшлі да магілы, каб намасціць цела свайго Настаўніка, сустрэлі нечаканае. Камень, які здаваўся непарушным сімвалам скончанага зямнога жыцця, быў адсунуты. Магіла, якая павінна была стаць апошнім прытулкам Езуса, апынулася пустой.

Сёння мы стаім перад самай вялікай таямніцай нашай веры — перад пустой магілай. Гэтыя сцэны з Евангелля выклікаюць не толькі здзіўленне, але і глыбокае разважанне аб прыродзе нашага пошуку Бога. Жанчыны, якія прыйшлі ў першы дзень тыдня, прынеслі пахучыя алеі ў надзеі выканаць свае абавязкі перад Панам. Іх крокі былі напоўнены смуткам, іх сэрцы — цяжарам страты. Але яны не знайшлі таго, чаго чакалі. Месца, якое павінна было быць канцом іх надзеі, ператварылася ў месца новага пачатку.

Пустая магіла і словы анёлаў сталі выклікам: «Чаму вы шукаеце жывога сярод мёртвых? Яго тут няма; Ён уваскрос!» (Лк 24, 5–6). Гэта не толькі навіна для жанчын, але і заклік да кожнага з нас. Колькі разоў мы самі, прыносячы ў сваім сэрцы цяжар страху, расчаравання або болю, шукаем вырашэння сваіх праблем у свеце, які нас не можа наталіць і напоўніць нашы спадзяванні? Колькі разоў мы прыходзім да сваіх «магіл» — памылак, страхаў, ілюзій — у надзеі знайсці адказ, як жанчыны прыходзілі да магілы, спадзеючыся знайсці спакой?

Аднак гэтак жа, як жанчыны знайшлі пустую магілу і пачулі анёльскае абвяшчэнне, мы пакліканы ўбачыць, што жыццё не хаваецца ў тым, што мёртвае. Уваскрасенне нагадвае нам, што Божая прысутнасць і жыццё не знаходзяцца там, дзе пануе страх і смерць, а там, дзе ёсць надзея, вера і любоў. Гэтыя словы, якія змянілі ўсю гісторыю чалавецтва, працягваюць змяняць нашыя жыцці сёння. Бо Уваскрасенне не проста падзея мінулага — гэта рэальнасць, якая аб’яўляе сябе кожны раз, калі мы выбіраем давер Богу замест адчаю, калі шукаем Яго прысутнасці там, дзе нішто з зямнога не можа нас напоўніць і наталіць.

Калі мы, як і жанчыны, часам не знаходзім таго, чаго чакалі, гэта не азначае, што Бог адсутнічае. Гэта азначае, што Ён запрашае нас паглядзець далей, шукаць глыбей, давяраючы Яму нават у тых момантах, калі ўсё здаецца незразумелым і скончаным. Няхай пустая магіла стане для нас не нагадваннем аб страце, а месцам надзеі, дзе Бог здзяйсняе свае найвялікшыя абяцанні. Анёльскі заклік шукаць Жывога ператварае наш страх у веру, а нашу разгубленасць — у надзею на новае жыццё. Уваскрослы Хрыстус сам набліжаецца да нас, каб дапамагчы нам пазнаць Яго і знайсці сапраўднае жыццё, якое перамагае ўсю цемру.

Колькі разоў мы, як жанчыны, якія ішлі да магілы, шукаем жыццё там, дзе яго не можа быць? Мы шукаем шчасце ў тым, што здаецца важным і патрэбным у моманце, але на самой справе не можа напоўніць нашае сэрца. Мы кідаемся ў пагоню за матэрыяльнымі дабротамі, за знешнім прызнаннем і поспехам, думаючы, што менавіта ў гэтым мы знойдзем адказ на ўнутраныя патрэбы і задаволім іх. Мы ўскладаем свае надзеі на чалавечыя адносіны, спадзеючыся, што іншыя змогуць цалкам запоўніць нашую душу, забываючы, што нават самае глыбокае зямное каханне абмежаванае і недасканалае.

Грэх часта падаецца як хуткі шлях да шчасця, але ён стварае пустэчу, якая становіцца ўсё большай. Як жанчыны ля пустой магілы, мы часта застаёмся перад сваёй духоўнай пустатой і не можам знайсці там таго, чаго шукалі. Грэх, матэрыяльныя рэчы або адносіны, якія знаходзяцца ў цэнтры нашых спадзяванняў, рана ці позна расчароўваюць нас, бо нішто зямное не можа задаволіць глыбіню чалавечай душы. Гэта не асуджэнне, а рэальнасць, з якой сутыкаюцца ўсе, хто шукае Жыццё там, дзе яго быць не можа.

Аднак Хрыстус стаіць побач, звяртаючыся да кожнага з нас: «Я жывы! Я тут! Шукайце Мяне ў жывых адносінах з Богам, у Маёй любові, у Маёй міласэрнасці!» Гэтыя словы — не толькі абвяшчэнне праўды, але і заклік вярнуць свае позіркі да таго, што сапраўды мае значэнне. Бог не асуджае наш пошук, але адкрывае перад намі шлях да сапраўднага жыцця. У Яго любові мы знаходзім тое, што не можа даць нам ніякі зямны здабытак: спакой, радасць і напоўненасць, якое паўзыходзіць усялякія межы.

Жывыя адносіны з Богам — гэта не проста практыка веры або духоўныя абрады. Гэта запрашэнне да штодзённага адкрыцця, дзе Хрыстус становіцца цэнтрам нашага жыцця. У Яго любові мы вучымся шукаць не толькі задавальненне сваіх патрэб, але і бачыць Божы план у кожным моманце нашага існавання. Яго міласэрнасць становіцца для нас пастаяннай крыніцай надзеі, асабліва ў цяжкія моманты.

Вось чаму пустая магіла — гэта не канец, а пачатак. Не параза, а перамога. Не тупік, а новы шлях. Хрыстус перамог смерць, каб мы маглі перамагчы ўсё, што прыводзіць да духоўнай смерці — грэх, роспач, страх, самотнасць…

Пустая магіла — гэта не проста доказ Уваскрасення. Гэта выклік нашай веры. Калі мы чытаем у Евангеллі, што нават Пётр, убачыўшы палотны, толькі здзіўляўся, мы разумеем: вера не прыходзіць адразу. Яна нараджаецца праз сумненні, праз барацьбу, праз шматлікія «чаму?» і «як?»… Вера запатрабуе часу. Гэта нагадвае нам, што і наша вера часта праходзіць праз сумненні, праз цяжкасці. Але Хрыстус не пакідае нас у гэтых сумненнях — Ён дае нам доказы свайго Уваскрасення.

Вось у чым праўда Вялікадня: Хрыстус уваскрос не для таго, каб мы проста верылі ў гэты факт. Ён уваскрос, каб мы жылі гэтай праўдай. Калі анёлы кажуць: «Яго тут няма», гэта значыць, што Ён не застаўся ў мінулым. Ён не з’яўляецца проста гістарычнай асобай, пра якую мы чытаем у кнігах. Ён жывы сёння, Ён дзейнічае сёння, Ён сустракае нас сёння.

Калі жанчыны вярнуліся да вучняў з гэтай весткай, тыя не паверылі. Іх словы здаліся «пустымі». Часта і наша вестка аб Уваскрасенні здаецца сучаснаму свету пустой. Але мы павінны памятаць: наша сведчанне не ў тым, каб пераканаць розумам. Яно ў тым, каб засведчыць жыццё, пераўтворанае сустрэчай з Уваскрослым.

Сёння кожны з нас пакліканы адказаць на пытанне: «Дзе я шукаю Жывога?» Можа, мы шукаем Яго ў мінулым — ва ўспамінах дзяцінства, калі вера здавалася прасцейшай? Можа, мы шукаем Яго ў будучыні — чакаем, калі ўсё зменіцца і стане лепш? Але Хрыстус сёння кажа нам: «Я тут. Я жывы. Я з табой».

Няхай радасць Хрыста ўваскрэслага напаўняе нашы сэрцы. Няхай мы нясём свету не пустыя словы, а жывое сведчанне. Няхай мы не толькі верым ва Уваскрасенне, але і жывём ім. Бо калі Хрыстус сапраўды ўваскрэс, гэта значыць, што нішто ў нашым жыцці не можа быць безнадзейным. Ніякая цемра не можа перамагчы святло. Ніякая смерць — ні фізічная, ні духоўная — не мае апошняга слова.

Хрыстус уваскрос! Сапраўды ўваскрос! Вось сэнс нашай веры, вось крыніца нашай надзеі, вось падстава нашай любові. Няхай гэтая вестка нясецца з гэтых сцен да кожнага чалавечага сэрца.

Разважанні падрыхтаваў кс. кан. д–р Сяргей Сурыновіч

 для друку