Разважанне на Вялікую Пятніцу Мукі Пана

Евангелле Ян 18, 1 — 19, 42

У той час выйшаў Езус з вучнямі сваімі за зімні ручэй Кедрон. Там быў сад, у які ўвайшоў Ён і вучні Ягоныя. Гэтае месца ведаў і Юда, здраднік Ягоны, бо Езус там часта збіраўся з вучнямі сваімі. Таму Юда ўзяў кагорту і прыслужнікаў ад першасвятароў, і фарысеяў і прыйшоў туды з паходнямі, ліхтарамі і зброяй. Езус жа, ведаючы ўсё, што павінна з Ім стацца, выйшаў і сказаў ім:  Каго шукаеце?  Яму сказалі: Езуса з Назарэту.  Кажа ім: Гэта Я.  Стаяў з імі і Юда, які выдаў Яго. І калі сказаў ім: Гэта Я, — яны адступілі і ўпалі на зямлю. Тады Ён зноў спытаўся ў іх: Каго шукаеце?  Яны сказалі: Езуса з Назарэту.  Езус адказаў: Я сказаў вам, што гэта Я. Калі ж Мяне шукаеце, то дазвольце ім адысці.  Сталася так, каб збылося слова, якое сказаў: З тых, каго Ты Мне даў, Я не згубіў нікога. Тады Сымон Пётр, які меў пры сабе меч, дастаў яго і ўдарыў слугу першасвятара, і адсек яму правае вуха. Імя ж слугі было Мальхас. Але Езус сказаў Пятру: Схавай меч у ножны. Няўжо Мне не піць келіха, які даў Мне Айцец?

Тады кагорта, тысячнік і юдэйскія прыслужнікі схапілі Езуса, звязалі Яго і завялі спачатку да Анны, бо ён быў цесцем Каяфы, які быў у гэтым годзе першасвятаром. Каяфа быў тым, хто параіў юдэям, што лепш аднаму чалавеку загінуць за народ.

За Езусам ішоў Сымон Пётр і іншы вучань. Вучань гэты быў знаёмым першасвятара, і ўвайшоў разам з Езусам на дзядзінец першасвятара. Пётр жа стаяў звонку перад брамаю. І вось той вучань, знаёмы першасвятара, выйшаў, сказаў брамніцы і ўвёў Пятра. Служанка-брамніца кажа Пятру: Ці і ты з вучняў гэтага чалавека?  Ён сказаў: Не.  Нявольнікі і прыслужнікі распалілі агонь, бо было холадна, і грэліся. Пётр таксама стаяў з імі і грэўся.

Першасвятар спытаў у Езуса пра вучняў Ягоных і пра вучэнне Ягонае. Езус адказаў яму: Я адкрыта казаў свету. Заўсёды вучыў у сінагозе і ў святыні, дзе збіраюцца ўсе юдэі, і патаемна не казаў нічога. Чаму ты пытаешся ў Мяне? Спытай тых, хто чуў, што Я казаў ім. Яны ведаюць, што Я гаварыў.  Калі Ён сказаў гэта, адзін са слугаў, які стаяў паблізу, ударыў Езуса па твары, кажучы: Так адказваеш першасвятару?  Езус адказаў яму: Калі Я дрэнна сказаў, дакажы, што дрэнна, а калі добра, чаму б’еш Мяне?  Тады Анна паслаў Яго звязанага да першасвятара Каяфы.

А Сымон Пётр стаяў і грэўся. І сказалі яму: Ці і ты з вучняў Ягоных?  Ён адрокся і сказаў: Не.  Пэўны слуга першасвятара, сваяк таго, каму Пётр адсек вуха, сказаў: Ці не цябе я бачыў з Ім у садзе?  Пётр зноў адрокся. І адразу заспяваў певень.

Ад Каяфы павялі Езуса ў прэторыю. Была раніца, і яны не ўвайшлі ў прэторыю, каб не апаганіцца і магчы з’есці Пасху. Таму Пілат выйшаў да іх і сказаў: У чым абвінавачваеце гэтага чалавека?  Яны сказалі яму ў адказ: Калі б Ён не быў злачынцам, мы не выдалі б Яго табе.  Пілат жа сказаў ім: Вазьміце Яго вы і судзіце паводле свайго закона.  Юдэі сказалі яму: Нам нікога не дазваляецца забіваць.  Так павінна было збыцца слова Езуса, у якім прадказаў, якой смерцю памрэ.

Тады Пілат зноў увайшоў у прэторыю і паклікаў Езуса, і сказаў Яму: Ці Ты Кароль Юдэйскі?  Езус адказаў: Ты кажаш гэта ад сябе, ці іншыя сказалі табе пра Мяне?  Пілат адказаў: Хіба я юдэй? Народ Твой і першасвятары Цябе выдалі мне. Што ты зрабіў? Езус адказаў: Валадарства Маё не з гэтага свету. Калі б Валадарства Маё было з гэтага свету, слугі Мае змагаліся б, каб мяне не выдалі юдэям. Цяпер жа Валадарства Маё не адгэтуль.  Пілат сказаў Яму: Дык Ты кароль?  Езус адказаў: Ты кажаш, што Я кароль. Я на тое нарадзіўся і на тое прыйшоў у свет, каб сведчыць аб праўдзе. Кожны, хто ад праўды, слухае Мой голас.  Пілат сказаў Яму: Што такое праўда?

І, сказаўшы гэта, зноў выйшаў да юдэяў, і гаворыць ім: Я не знаходжу ў Ім ніякай віны. Ёсць у вас звычай, каб я на Пасху адпускаў вам аднаго вязня. Калі хочаце, то я адпушчу вам Караля Юдэйскага?  Тады яны зноў закрычалі: Не Яго, але Бараббу!  А Барабба быў злачынцам.

Тады Пілат узяў Езуса і бічаваў Яго. А жаўнеры, сплёўшы вянок з церня, усклалі Яму на галаву і апранулі Яго ў пурпуровы плашч. І падыходзілі да Яго, і казалі: Вітай, Кароль Юдэйскі!  І білі Яго па твары. А Пілат зноў выйшаў і кажа ім: Вось я выводжу Яго да вас, каб вы ведалі, што я не знаходжу ў ім ніякай віны.  І выйшаў Езус у цярновым вянку і пурпуровым плашчы. І кажа ім Пілат: Вось чалавек.  Калі ўбачылі Яго першасвятары і прыслужнікі, закрычалі: Укрыжуй, укрыжуй!  Кажа ім Пілат: Вазьміце Яго вы і ўкрыжуйце, бо я не знаходжу ў Ім віны.  Юдэі адказалі яму: Мы маем Закон, і паводле Закона Ён павінен памерці, бо ўчыніў сябе Божым Сынам.

Калі Пілат пачуў гэтыя словы, спалохаўся яшчэ больш. І зноў увайшоў у прэторыю і спытаў Езуса: Адкуль Ты?  Але Езус не адказаў яму. Тады Пілат гаворыць Яму: Не размаўляеш са мною? Ці не ведаеш, што я маю ўладу адпусціць Цябе і маю ўладу ўкрыжаваць Цябе?  Езус адказаў: Ты не меў бы нада Мною ніякай ўлады, калі б не было дадзена табе з вышыні. Таму большы грэх на тым, хто Мяне выдаў табе.  Адгэтуль Пілат намагаўся адпусціць Яго. Але юдэі крычалі: Калі адпусціш Яго, ты непрыяцель цэзара. Кожны, хто чыніць сябе каралём, той супраць цэзара.  Калі Пілат пачуў гэтыя словы, вывеў Езуса вонкі і сеў на судовым пасадзе, на месца, якое называлі Літастрот, па-гэбрэйску Габбата. Быў гэта дзень прыгатавання Пасхі, каля шостай гадзіны. І сказаў юдэям: Вось Кароль ваш!  А яны закрычалі: Вазьмі, вазьмі, укрыжуй Яго  Пілат кажа ім: Я павінен укрыжаваць вашага Караля? Першасвятары адказалі: Не маем караля, апроч цэзара.  Тады выдаў ім Езуса на ўкрыжаванне.

І ўзялі Езуса. І, несучы для сябе крыж, Ён выйшаў на месца, якое называлася Месцам чэрапа, па-гэбрайску — Галгота. Там укрыжавалі Яго. А з Ім двух іншых, з аднаго і з другога боку, а пасярэдзіне Езуса. Пілат жа зрабіў надпіс віны і змясціў на крыжы. Было ж напісана: Езус Назаранін, Кароль Юдэйскі. Гэты надпіс чыталі многія з юдэяў, бо месца, дзе ўкрыжавалі Езуса, было блізка ад горада. І напісана было па-гэбрэйску, па-лацінску і па-грэцкі. Першасвятары юдэяў казалі Пілату: Не пішы: Кароль Юдэйскі, але што Ён Сказаў: Я Кароль Юдэйскі.  Пілат адказаў: Што напісаў, тое напісаў.

Жаўнеры ж, якія ўкрыжавалі Езуса, узялі Ягоную вопратку і падзялілі на чатыры часткі, кожнаму жаўнеру па частцы; узялі і туніку. Туніка была без швоў, уся ад верху да нізу тканая. Таму сказалі адзін аднаму: Не будзем разрываць яе, але кінем жэрабя, чыя будзе.  Каб збылося сказанае ў Пісанні: Падзялілі між сабою маю вопратку і аб адзенні маім кінулі жэрабя. Жаўнеры так і зрабілі.

Стаялі ж каля крыжа Езуса Маці Ягоная і сястра Маці Ягонай, Марыя Клеопава, і Марыя Магдалена. Езус, убачыўшы Маці і вучня, які стаяў побач і якога Ён любіў, сказаў: Жанчына, вось сын твой.  Потым сказаў вучню: Вось, Маці твая.  І з гэтага часу вучань узяў Яе да сябе.

Пасля гэтага Езус, ведаючы, што ўжо ўсё збылося, каб здзейснілася Пісанне, кажа: Прагну.  Стаяла пасудзіна, поўная воцату. Тады ўздзелі на трысціну губку, намочаную воцатам, і паднеслі да Ягоных вуснаў. Калі Езус пакаштаваў воцату, сказаў: Збылося!  І схіліўшы галаву, сканаў.

Паколькі была пятніца, каб не заставаліся целы на крыжы ў суботу, бо гэта быў вялікі суботні дзень, юдэі папрасілі Пілата, каб укрыжаваным паламалі галені і знялі іхнія целы. І прыйшлі жаўнеры, і паламалі галені першаму і другому, якія былі ўкрыжаваныя разам з Ім. Калі падышлі да Езуса і ўбачылі, што Ён ужо мёртвы, не ламалі Яму галені, толькі адзін з жаўнераў прабіў дзідаю Ягоны бок, і  адразу выцекла кроў і вада. А той, хто ўбачыў, засведчыў, і сведчанне яго праўдзівае. І ён ведае, што кажа праўду, каб і вы паверылі. Бо сталася гэта, каб збылося Пісанне: Косць Ягоная не будзе зламаная. І ў іншым месцы Пісанне кажа: Будуць глядзець на таго, каго прабілі.

Пасля гэтага Юзаф з Арыматэі, які быў вучнем Езуса, але ўкрываўся з-за страху перад юдэямі, папрасіў Пілата, каб дазволіў забраць цела Ягонае. І Пілат згадзіўся. Той пайшоў і забраў цела Езуса. Прыйшоў і Нікадэм, які раней прыходзіў да Езуса ўначы, і прынёс сумесь смірны і альясу, каля ста фунтаў. І ўзялі яны цела Езуса, і захінулі яго ў палатно з духмянасцямі, як звычайна хаваюць юдэі. На тым месцы, дзе Яго ўкрыжавалі, быў сад, а ў садзе — новая магіла, у якую яшчэ нікога не клалі. Там з прычыны Прыгатавання юдэйскага паклалі Езуса, бо магіла была блізка.

Божая любоў і ахвяра

Сённяшняе Евангелле праводзіць нас праз цярністы шлях мукі Хрыста, раскрываючы непамерную глыбіню Яго любові. Гэта гісторыя — не проста апісанне трагічных падзей мінулага, але запрашэнне для кожнага з нас праз духоўнае разважанне наблізіцца да сэнсу ахвяры Хрыста. У сцэнах сённяшняга Евангелля раскрываецца сама сутнасць Божай любові: любоў, якая паўзыходзіць чалавечую логіку, якая здзяйсняе вялікае праз цярпенні і смерць. Гэта любоў не толькі пасіўная, але актыўная, гатовая рызыкаваць усім дзеля збаўлення кожнага з нас.

Езус, ведаючы пра ўсе пакуты, якія чакаюць Яго, усё ж добраахвотна крочыць гэтым шляхам. Гэта не проста прыняцце лёсу, гэта свядомы выбар любові, якая не шукае сябе. Яго рашэнне ідзе ад поўнай адданасці Айцу і глыбокага жадання збавіць чалавецтва ад граху. Гэта місія, якая не можа быць падарвана ні здрадай, ні адрачэннем, ні людскімі асуджэннямі. Кожны крок Езуса на гэтым шляху становіцца святлом, якое гарыць і свеціць нават у самай густой і змрочнай цемры.

Ахвярнасць Хрыста — гэта таксама прыклад для нас усіх. У асабістым жыцці кожнага чалавека сустракаюцца «крыжы» — вялікія і малыя цярпенні, выпрабаванні і цяжкасці. Але праз падзеі Вялікай Пятніцы Пан паказвае нам, што шлях пакут і выпрабаванняў можа стаць шляхам любові, шляхам, які вядзе да сапраўднага жыцця. Яго вернасць місіі не толькі выклікае пашану, але і натхняе нас наследаваць гэтую любоў у нашых адносінах з бліжнімі.

Ахвяра Хрыста перамяняе таксама само разуменне цярпення. У крыжы мы знаходзім не толькі сімвал пакуты, але і сімвал перамогі любові над смерцю і грахом. Гэта ўніверсальны знак надзеі, які сведчыць пра тое, што цярпенні маюць сэнс, калі яны злучаныя з любоўю. Менавіта дзякуючы гэтай любові крыж ператвараецца ў знак уваскрасення.

Яго нязломная вернасць місіі выклікае не толькі пашану, але і перакананасць у пераможнай сіле Божай любові. Гэта любоў, якая аддае ўсё, якая не спыняецца перад крыжам, якая прыносіць святло нават у самую вялікую цемру чалавечага сэрца.

Гетсіманскі сад — арэна здрады і вернасці

Гетсіманскі сад, які неаднаразова быў месцам малітвы і суцяшэння для Езуса і Яго вучняў, у гэтую ноч становіцца сцэнай драматычнага супрацьстаяння. Гэта месца, дзе Езус часта знаходзіў спакой і духоўную моц, ператвараецца ў арэну барацьбы паміж святасцю і грахом, дабром і злом. Гэтыя падзеі адлюстроўваюць глыбокі парадокс: сад, які сімвалізаваў блізкасць да Бога, становіцца месцам, дзе чалавечая слабасць і здрада пачынаюць свой разбуральны шлях. Але нават у гэтым змрочным моманце Гетсіманскі сад застаецца месцам, дзе Божая воля пачынае здзяйсняцца ў поўні.

Здрада Юды, аднаго з апосталаў, становіцца ключавым момантам гэтай драмы. Юда, які меў прывілей быць часткай духоўнай супольнасці вучняў вакол Езуса, выбірае шлях граху, аддаючы вернасць у абмен на матэрыяльную выгаду. У яго здрадзе бачна, як лёгка чалавечая слабасць можа ўзяць верх, асабліва калі перад чалавекам стаіць спакуса. Гэтая здрада не толькі адлюстроўвае трагедыю Юды, але і нагадвае пра ўніверсальную чалавечую барацьбу паміж вернасцю і спакусай. Але нават гэты выбар, які стаў канчатковым для Юды, уключаецца ў вялікі план Божай любові і збаўлення, паказваючы, што нават у моманты найвялікшага граху Божая воля працягвае дзейнічаць.

Гетсіманскі сад становіцца не толькі месцам здрады, але і сімвалам барацьбы і надзеі. Гэта месца, дзе чалавечая слабасць сутыкаецца з Божай сілай, дзе здрада ператвараецца ў пачатак збаўлення. У гэтым садзе Езус пачынае свой шлях да крыжа, паказваючы, што нават у цемры выпрабаванняў можна знайсці святло Божай праўды і любові. Гэты эпізод заклікае нас разважаць пра ўласныя слабасці і шукаць сілу ў Божай ласцы, якая заўсёды перамагае зло.

Гетсіманскі сад адкрывае перад намі не толькі трагедыю чалавечай слабасці, але і глыбокую чалавечнасць Езуса. Ён ведае, што набліжаюцца гадзіны невыносных мук, здрады і адрачэння. У той жа час у малітве Ён праяўляе надзвычайную паслухмянасць і вернасць Божай волі, кажучы: «Няхай будзе не тое, што Я хачу, а тое, што Ты» (Мк 14, 36). Гэтыя словы становяцца выяўленнем любові Езуса да Айца і чалавецтва — любові, якая пераадольвае страх і боль.

Яго малітва ў садзе — гэта не толькі асабісты акт кантэмпляцыі і разваг, але і заклік да нас усіх. Яна нагадвае нам, што падпарадкаванне Божай волі — гэта дарога, якая можа ўключаць пакуты і цяжкасці, але прыводзіць да сапраўднай свабоды і жыцця. У гэтым становіцца зразумелым: ахвяра Езуса — гэта не проста прыняцце лёсу, але свядомы выбар любові.

У Гетсіманскім садзе Юда прыбывае з жаўнерамі, каб выканаць сваю здраду. Але нават у такі крытычны момант Езус застаецца Валадаром гісторыі. Калі Ён прамаўляе: «Гэта Я» (Ян 18, 6), гэтыя словы гучаць з такой магутнасцю, што ворагі адступаюць і падаюць на зямлю. Гэтая сцэна мае глыбокі тэалагічны сэнс, бо словы «Гэта Я» адсылаюць нас да Божага Імя, адкрытага Майсею ў палаючым кусце: «Я ёсць Той, Хто ёсць» (Зых 3, 14). У гэтым кантэксце Езус не толькі ідэнтыфікуе сябе, але і адкрыта заяўляе пра сваю Боскасць, паказваючы, што Ён — увасабленне Божай праўды і сілы.

Гэты момант падкрэслівае, што ніводнае зло не мае сілы супрацьстаяць Божай праўдзе. Нават у моманты, калі здаецца, што зло перамагае, магутнасць Божага Імя і Яго праўды застаецца непахіснай. Адступленне жаўнераў і іх падзенне на зямлю сімвалізуюць, што нават у хвіліны знешняй слабасці Езус застаецца Валадаром. Гэтая сцэна нагадвае нам, што Божая праўда заўсёды перамагае, нават калі чалавечыя вочы бачаць толькі паражэнне.

Сцэна з «Гэта Я» становіцца сімвалам перамогі праўды над хлуснёй, святасці над грахом. Яна нагадвае нам, што нават у самыя цёмныя моманты гісторыі Божая праўда і любоў застаюцца непахіснымі. Гэтая сцэна заклікае нас давяраць Божай сіле і шукаць у ёй падтрымку, асабліва ў хвіліны выпрабаванняў і цяжкасцяў.

У гэтую ноч Гетсіманскі сад ператвараецца ў вечны сімвал не толькі здрады, але і вернасці, мужнасці і нязломнасці. Менавіта тут Езус распачынае свой шлях любові і ахвяры, які ў канчатковым выніку перамяняе свет. У Гетсіманскім садзе Езус нагадвае нам, што нават у цемры выпрабаванняў можна знайсці святло Божай праўды, якая заўсёды перамагае зло.

Гэты эпізод заклікае нас да ўнутранай сілы і вернасці, да адданасці Божай волі нават у цяжкія часы. Гетсіманскі сад застаецца для ўсіх хрысціян месцам сузірання і натхнення, месцам, дзе можна ўбачыць перамогу любові над здрадай і мужнасці перад страхам.

Слабасць Пятра і дарога надзеі

Апісанне Пятра ў сённяшнім Евангеллі выкрывае трагічны парадокс: той, хто так натхнёна заяўляе пра сваю гатоўнасць аддаць жыццё за Настаўніка («Я з Табою гатовы ісці і ў вязніцу, і на смерць» — Лк 22, 33), зламаны страхам, тройчы адракаецца ад Яго.

Адрачэнні Пятра паказваюць складанасці чалавечай прыроды — слабасць і недасканаласць, якія паўстаюць у гадзіны выпрабавання. Страх прымушае Пятра падпарадкавацца сілам, якія супрацьстаяць праўдзе. І тым не менш, гісторыя Пятра — гэта не аповед пра паражэнне, але пра аднаўленне і надзею. Божая міласэрнасць перамяняе нават самыя вялікія падзенні, даючы кожнаму чалавеку новы шанец, калі ён гатовы да пакаяння.

Пасля Уваскрасення Езус абвяшчае аб прабачэнні і міласэрнасці, што закранае Пятра, даючы яму новае пакліканне: «Пасі авечак Маіх» (Ян 21, 15–17). Гэты акт не толькі прабачэння, але і аднаўлення годнасці Пятра як лідара, як апостала, які будзе служыць супольнасці. Гэта наглядны прыклад таго, што Божая любоў не абмяжоўваецца чалавечымі памылкамі, але заўсёды шукае аднаўлення і перамянення.

Пётр у сваім падзенні і аднаўленні становіцца магутным сведчаннем для кожнага з нас. Яго слабасць нагадвае, што мы, як людзі, часта баімся, памыляемся, адмаўляемся ад сваіх прынцыпаў, але заўсёды ёсць іншы шлях — шлях любові і міласэрнасці, які адкрывае нам Хрыстус. Гэта надзея, якая адлюстроўвае саму сутнасць хрысціянства.

Гісторыя Пятра заклікае нас шукаць сілу ў Божай любові нават у гадзіны слабасці. Яна заклікае нас памятаць, што вера — гэта не пра дасканаласць, а пра пошук прабачэння, аднаўлення і вечнай надзеі. Божая міласэрнасць заўсёды чакае нас на гэтым шляху, даючы нам шанец пачаць усё нанова і жыць у святле веры.

Праўда, заснаваная на любові

У дыялогу з Понціем Пілатам у сённяшнім Евангеллі раскрываецца адна з цэнтральных тэм Вялікай Пятніцы — сутыкненне святасці і свету, праўды і апартунізму, вечнасці і часовасці. Калі Езус сведчыць: «Я нарадзіўся і прыйшоў у свет, каб сведчыць аб праўдзе» (Ян 18, 37), Ён адкрывае перад усімі сапраўдны сэнс сваёй місіі. Гэтая праўда не з’яўляецца абстрактнай канцэпцыяй — яна ўвасабляецца ў любові, якая не мае меж, у служэнні, якое не шукае сваёй выгады, і ў адданасці, якая не баіцца нават крыжа.

Дыялог з Пілатам — гэта не толькі юрыдычны допыт, але філасофскае і духоўнае пытанне пра сутнасць праўды. Пілат, прадстаўнік рымскай улады, выглядае чалавекам, які губляецца ў сваім становішчы, сумняваецца і шукае, хоць у яго руках знаходзіцца жыццё і смерць Збаўцы. Ён задае пытанне: «Што такое праўда?» (Ян 18, 38), але не чакае адказу. Гэтае пытанне гучыць і сёння — у свеце, дзе праўда часта саступае месцы асабістым амбіцыям, палітычным інтарэсам і часовым выгодам.

Езус у гэтай сцэне застаецца ўпэўненым у сваёй місіі. Нават перад абвінаваўцамі і ўладаю, якая прымае рашэнні аб Яго жыцці, Ён не адмаўляецца ад сваёй праўды. Гэтая праўда не паддаецца кампрамісам і не згінаецца пад ціскам. Яна з’яўляецца праўдай любові, якая імкнецца збавіць чалавека, нават калі сам чалавек не ўсведамляе сваёй патрэбы ў гэтым. Нават асуджаны на смерць, Езус застаецца верным да канца, паказваючы, што сапраўдная ўлада не знішчае, але дорыць жыццё.

Гэты эпізод таксама кідае выклік сучаснаму свету. Ён нагадвае пра тое, што праўда патрабуе мужнасці і вернасці. Ва ўмовах, калі праўда часцяком ахвяруецца дзеля кар’ерных амбіцый ці сацыяльнай выгоды, Езус заклікае нас заставацца на яе баку, нягледзячы ні на што. Ён паказвае, што праўда, заснаваная на любові і справядлівасці, мае вечную каштоўнасць і здольнасць змяніць свет.

Перад Пілатам раскрываецца сапраўднае сутыкненне двух каралеўстваў: каралеўства гэтага свету, якое будуецца на сіле, выгодзе і часовасці, і Валадарства Божага, якое заснавана на любові, праўдзе і вечнасці. Гэтая сцэна становіцца сімвалам надзеі для ўсіх, хто імкнецца жыць у святле Божай праўды, незалежна ад выклікаў, якія стаяць перад імі.

Крыж як знак любові і збаўлення

Кульмінацыя сённяшняга Евангелля — укрыжаванне, дзе крыж, гэты сімвал пакуты і пакарання, набывае новы і ўнікальны сэнс: ён становіцца знакам збаўлення і перамогі любові. На крыжы Езус адкрывае найвышэйшую праяву Божай любові — любоў, якая ахвяруе сабою дзеля іншых, любоў, якая знаходзіць сэнс у поўнай самааддачы. Праз сваю ахвяру Езус злучае нябёсы і зямлю, дорыць людзям надзею і адкрывае дарогу да вечнага жыцця.

У апошнія хвіліны свайго жыцця Езус стварае нешта новае і незвычайнае. Гаворачы сваёй Маці і ўлюбёнаму вучню: «Жанчына, вось сын твой… Вось, Маці твая» (Ян 19, 26–27), Ён стварае духоўную сям’ю, якая выходзіць за межы крыві. Гэтая новая супольнасць становіцца прататыпам Касцёла, у якім усе людзі, прыняўшы любоў Хрыста, знаходзяць сваё месца як браты і сёстры. Гэты акт не толькі праяўляе клопат Пана пра тых, каго Ён любіў, але і нагадвае нам пра ўніверсальны характар Божай любові.

Кульмінацыйныя словы Езуса: «Збылося!» (Ян 19, 30), гучаць як пераможны крык, які падсумоўвае Яго місію. У гэты момант завяршаецца вялікі план збаўлення, прадказаны ў Пісаннях. Крыж больш не з’яўляецца толькі інструментам смерці — ён становіцца сцяжынай да ўваскрасення, знакам перамогі над грахом і знішчэннем.

Яго прабіты бок, з якога выцякаюць кроў і вада, напаўняе гэты момант яшчэ больш глыбокім сэнсам. Кроў нагадвае пра ахвяру, прынесеную дзеля збаўлення чалавецтва, а вада сімвалізуе адраджэнне і ачышчэнне праз хрост. Гэтыя выявы становяцца цэнтральнымі ў сакрамэнтах Эўхарыстыі і Хросту, якія з’яўляюцца крыніцамі жыцця і ласкі для ўсіх вернікаў.

Крыж, які калісьці быў інструментам страху і смерці, сёння служыць сімвалам перамогі і надзеі. Гэта напамін пра тое, што любоў, якая ахвяруецца дзеля іншых, заўсёды мае сэнс і вядзе да жыцця. Нават у цемры і пакутах укрыжавання нараджаецца святло ўваскрасення, якое чакае ў канцы гэтага шляху і кожнага з нас.

Пахаванне: мужнасць і вернасць

Апошняя сцэна сённяшняга Евангелля раскрывае нам мужнасць і вернасць двух паслядоўнікаў Хрыста, Юзафа з Арыматэі і Нікадэма. Іх учынкі з’яўляюцца сведчаннем глыбокай веры, якую яны праяўляюць у самыя цяжкія і небяспечныя моманты. Пахаванне цела Езуса — гэта не проста акт клопату, але смелы і рызыкоўны выбар, бо яны ідуць супраць грамадскай думкі і рызыкуюць уласным статусам і бяспекай.

Юзаф з Арыматэі, хоць быў вучнем Езуса, паводле Евангелля раней утойваў сваю веру з-за страху перад габрэямі. І ўсё ж у гэтую ноч страх адступае перад глыбокім адчуваннем абавязку і адданасці. Ён вырашае пайсці да Пілата, каб папрасіць дазвол на пахаванне, рызыкуючы сваім становішчам і магчыма нават жыццём. У яго дзеяннях мы бачым прыклад той вернасці, якая не абмежавана ўрачыстымі і радаснымі момантамі, але праяўляецца і выконваецца ў глыбокія гадзіны цярпення і смутку.

Нікадэм, іншы паслядоўнік Езуса, таксама праяўляе выключную адвагу. Раней ён прыходзіў да Езуса ўначы, каб не быць заўважаным іншымі, але зараз ён адкрыта дапамагае Юзафу падрыхтаваць цела Пана да пахавання. Прымаючы з сабою каштоўную сумесь смірны і альясу, ён дадае пахаванню адзнаку павагі і годнасці, сведчачы пра важнасць і веліч Хрыста нават пасля смерці.

Іх учынкі нагадваюць нам, што вернасць патрабуецца не толькі ў гадзіны трыумфу, але і ў моманты выпрабаванняў, калі жыццёвыя каштоўнасці ўкладаюцца ў сваю сапраўдную іерархію. Юзаф і Нікадэм учыняюць тое, што многія не асмельваюцца — паказваюць сапраўдную адданасць Богу нават тады, калі гэтая адданасць патрабуе смеласці і ахвяры.

Пахаванне Хрыста становіцца момантам ціхай, але моцнай вернасці, якая ўмацоўвае надзею. Яно падкрэслівае, што Божая любоў працягвае дзейнічаць нават у самых складаных абставінах. Гэта сцэна заклікае нас да адвагі, каб у гадзіны цярпення і смутку мы не гублялі сваёй веры і адданасці, а знаходзілі ў сабе сілы перамагаць страх і сумневы дзеля служэння Божай праўдзе.

Крыж дарогаю жыцця

Сённяшняе Евангелле заклікае нас глядзець на Крыж не як на сімвал паражэння, але як на трыумфальную перамогу любові над грахом, над смерцю і над чалавечай слабасцю. На першы погляд, укрыжаванне Хрыста можа падацца актам выключнай несправядлівасці, праявай усяго таго, што зламана ў чалавечым свеце. Але для веруючых у ім раскрываецца сакрэт збаўлення — любоў, якая праліваецца на ўсіх, хто шукае прабачэння, ацалення і жыцця.

Крыж становіцца не проста знакам пакуты, але шляхам, які вядзе да жыцця ў поўні. У ім змяшчаецца парадокс хрысціянства: праз смерць прыходзіць жыццё, праз пакуты і ахвяру нараджаецца надзея. Нават у цемры Вялікай Пятніцы ўжо мігцяць праменьчыкі Пасхальнага святла, якое надыдзе ранкам Уваскрасення. Гэта перамога, якая паўзыходзіць час, геаграфічныя месцы і гістарычныя абставіны.

Крыж таксама нагадвае нам пра каштоўнасць любові, якая выходзіць за межы ўласных інтарэсаў і служыць іншым. Гэта любоў, якая ў ахвяры адкрывае сваю поўню. Гэта не проста заклік да панавання над грахом, але і сведчанне таго, што Бог прысутнічае ў кожным моманце нашага жыцця, нават у самыя цяжкія гадзіны.

Трэба не толькі сузіраць Крыж, але і жыць ім у паўсядзённым жыцці, ідучы шляхам любові і служэння. Ён кліча нас дапамагаць тым, хто знаходзіцца ў цемры свайго грахоўнага шляху, і падзяляць любоў, якую Хрыстус прадэманстраваў у сваім укрыжаванні. Гэта любоў, якая праз ахвяру аднаўляе, выбудоўвае і дорыць будучыню.

Няхай развагі над сённяшнім Евангеллем натхняюць нас ісці шляхам Жыцця, узмацняючы сваю веру, любоў да Бога і бліжняга. Няхай у крыжы Пана мы знаходзім не толькі сімвал, але і сілы перамяняць наш свет, ператвараючы яго ў адлюстраванне Божай праўды і любові.

Разважанне падрыхтаваў кс. кан. д–р Сяргей Сурыновіч

 для друку