У папярэдніх артыкулах моўнай рубрыкі мы разглядалі некаторыя асаблівасці выкарыстання ў беларускай мове паронімаў, сінонімаў і амонімаў. І каб лагічна закончыць характарыстыку падобных груп слоў, сёння пагаворым крыху пра антонімы. Антонімы (ад грэц. аnti – супраць i onyma – імя) – пары слоў адной часціны мовы з супрацьлеглым значэннем: далёкі – блізкі, вялікі – малы, сябар – вораг, цёпла – ...
Читать далее »Архив меток: правапіс
Не баюся кары, хоць дрэва без кары: амонімы ў сучаснай беларускай мове
У папярэдніх выпусках нашай моўнай старонкі мы гаварылі пра паронімы – словы, блізкія паводле напісання і гучання, але розныя паводле значэння, і сінонімы – словы, розныя паводле напісання і гучання, але блізкія паводле значэння. Нашыя чытачы зацікавіліся гэтым матэрыялам, аўтар атрымаў колькі пытанняў і прапаноў. І сёння, ідучы насустрач адной з такіх прапаноў, – ад спадарыні Наталлі С. з Мінска, ...
Читать далее »Птушка балотная ці балоцістая? Поле каменнае ці камяністае? Як правільна па-беларуску
У сённяшнім выпуску моўнай старонкі мы пагаворым пра словы, якія блізкія паводле гучання і напісання, але адрозніваюцца паводле значэння. І вось гэтае падабенства ў арфаграфіі і вымаўленні часта выклікае пэўныя праблемы ў камунікацыі. Нярэдка мы няправільна ўжываем тое ці іншае слова ў канкрэтным кантэксце праз памылковае разуменне яго значэння, бо яно падаецца нам аднолькавым з падобным іншым. Гаворка тут ідзе ...
Читать далее »Знатнік і абшарнік клікалі прычотніка: гістарызмы і архаізмы ў беларускай мове
У сённяшнім выпуску нашай моўнай старонкі мы крыху пагаворым пра даволі значны пласт беларускай лексікі, якая, аднак, мае абмежаваны характар ужытку, выкарыстоўваецца найчасцей у мастацкіх тэкстах на гістарычную тэматыку. Ідэю для разгляду нам прапанавала пастаянная чытачка “Каталіцкага Весніка” спадарыня Марыя С. з Гродна. “Чытаючы творы Уладзіміра Караткевіча і іншых знакамітых беларускіх аўтараў, – піша сп-ня Марыя, – міжволі звяртаеш увагу ...
Читать далее »Была адліга. Ля пуні звінелі бомы: Літуанізмы ў сучаснай беларускай мове
У некалькіх папярэдніх выпусках нашай моўнай старонкі мы разглядалі ўжыванне ў сучаснай беларускай мове пазычанняў з польскай, англійскай, нямецкай, французскай, а таксама з цюркскіх моў. Нам падаецца лагічным дадаць у гэты шэраг яшчэ адну, хоць і невялікую групу лексікі – літуанізмы ці, інакш кажучы, словы, што прыйшлі ў беларускую мову з мовы літоўскай. Здавалася б, носьбітаў літоўскай мовы істотна менш, ...
Читать далее »Казак у халаце трымаў бугая…: Цюркізмы ў сучаснай беларускай мове
У папярэднім артыкуле нашай моўнай старонкі мы разглядалі некаторыя паланізмы, што апошнім часам актыўна ўжываюцца ў беларускай мове. У сённяшнім выпуску нашай моўнай старонкі крыху пагаворым пра функцыянаванне ў сучаснай беларускай мове слоў цюрскага паходжання ці інакш, цюркізмаў. З просьбай пра гэта да аўтара матэрыялу звярнулася тая самая спадарыня Ганна К. з Мінска, якая цікавілася і мэтазгоднасцю выкарыстання ў камунікацыі ...
Читать далее »“Які выкшталцоны хлопец! І з добрай радзіны!”: паланізмы ў сучаснай беларускай мове
Тэму чарговага матэрыялу для моўнай старонкі “Каталіцкага Весніка” падказалі адразу дзве чытачкі нашай газеты, прычым незалежна адна ад адной. Так яшчэ месяцы тры назад да аўтара звярнулася спадарыня Ганна К. з Мінска, якая цікавілася стаўленнем лінгвістаў да ўжывання паланізмаў у сучаснай беларускай мове. “Вось у маёй суседкі па лецішчы ўнучка выходзіць замуж, – піша сп-ня Ганна. – Дык яе бабуля ...
Читать далее »Вазон стаяў на вакне, ці Вазон стаяў на акне? Як павінна быць па-беларуску?
Пытанне, вынесенае ў загаловак, можа падацца, на першы погляд, несур’ёзным, неістотным, нават у пэўнай меры штучным. Мы амаль ніколі не задумваемся ў працэсе маўлення, як усё ж было б правільна ў розных словаформах – з прыстаўным в ці без яго. І менавіта такое пытанне прапануе разгледзець на старонках газеты нашая пастаянная чытачка спадарыня Валянціна С. з Пастаўшчыны. “Усё часцей чую ...
Читать далее »Англіцызмы ў сучаснай беларускай мове
У сённяшнім выпуску моўнай старонкі мы пагаворым пра ўжыванне ў сучаснай беларускай мове слоў, пазычаных з англійскай мовы, ці інакш, англіцызмаў. Тэму падказаў нам чытач “Каталіцкага Весніка” з Віцебска спадар Аляксей С. У сваім лісце да аўтара моўных матэрыялаў ён, у прыватнасці, піша: “Апошнім часам іншамоўныя словы проста запаланілі беларускую мову. І ў тэлевізійных праграмах, і ў газетах, не кажучы ...
Читать далее »Тавары для сада і агарода? Ці для саду і агароду? Як павінна быць па-беларуску?
У моўную рубрыку “Каталіцкага Весніка” звярнулася наша чытачка сп-ня Крысціна з Маладзечна. Яна кажа, што закончыла ў свой час рускамоўную школу, у тэхнікуме таксама вучылася па-руску. Але гэта зусім не перашкаджае ёй не проста цікавіцца беларускай мовай, але і чытаць беларускую літаратуру, слухаць нашыя песні, гаварыць па-беларуску ў побыце, стараючыся пазбягаць памылак і імкнучыся захоўваць патрэбную культуру маўлення. Менавіта гэтыя ...
Читать далее »
Каталіцкі Веснік Добрая Вестка ў тваім доме!