Каталіцкі Веснік Добрая Вестка ў тваім доме!
Евангелле Ян 13, 1–15
Перад святам Пасхі Езус, ведаючы, што прыйшла гадзіна Ягоная перайсці ад гэтага свету да Айца, палюбіўшы сваіх у свеце, дарэшты іх палюбіў.
І падчас вячэры, калі д’ябал ужо схіліў сэрца Юды Сымона Іскарыёта, каб выдаць Яго, Езус, ведаючы, што Айцец усё аддаў у рукі Ягоныя, і што Ён выйшаў ад Бога і да Бога ідзе, устаў з-за стала, скінуў верхнюю вопратку і, узяўшы палатно, падперазаўся. Потым наліў вады ў місу і пачаў абмываць ногі вучням, і выціраць палатном, якім быў падпяразаны.
Падышоў да Сымона Пятра. Той сказаў Яму: Пане! Ты хочаш абмыць мне ногі? Езус адказаў яму: Тое, што Я раблю, Ты цяпер не разумееш, але зразумееш пасля. Сказаў Яму Пётр: Не, не абмыеш ніколі маіх ног. Езус адказаў яму: Калі не абмыю цябе, не будзеш мець удзелу са Мною. Сымон Пётр кажа Яму: Пане! Не толькі ногі, але і рукі, і галаву.
Сказаў яму Езус: Абмытаму трэба толькі ногі абмыць, бо ўвесь чысты. І вы чыстыя, але не ўсе. Бо ведаў, хто выдасць Яго. Таму і сказаў: Не ўсе вы чыстыя.
А калі абмыў ім ногі, апрануў вопратку сваю і зноў сеў за стол, і сказаў ім: Ці разумееце, што Я зрабіў вам? Вы Мяне называеце Настаўнікам і Панам, і добра кажаце, бо Я ім ёсць. Калі ж Я, Пан і Настаўнік, абмыў вам ногі, то і вы павінны абмываць ногі адзін аднаму. Я даў вам прыклад, каб і вы рабілі, як Я зрабіў вам.
Любоў і пакора на шляху да яднання
Сённяшнія чытанні адкрываюць перад намі не толькі літургічную глыбіню Вялікага чацвярга, але і магчымасць паглыбіцца ў фундаментальныя тэмы хрысціянскага жыцця. Любоў і пакора, якія пранізваюць гэты дзень, з’яўляюцца не проста рэлігійнымі канцэптамі, а жывой сутнасцю адносін паміж Богам і чалавекам. У цэнтры гэтага дня мы бачым не толькі Божы план збаўлення, але і Яго заклік наследаваць гэтую любоў у нашым жыцці.
Любоў у кантэксце Вялікага чацвярга з’яўляецца ахвярнай і ўсёабдымнай. Гэта любоў, якая выражаецца не ў словах, а ў дзеяннях. Бог адкрывае нам сваю бязмежную міласэрнасць, падкрэсліваючы, што сапраўдная любоў патрабуе адданасці і самаахвяравання. Мы бачым, як узаемадзеянне Бога і чалавека злучаецца ў акце служэння, калі Пан сам выступае слугой, каб паказаць, што веліч заключаецца ў пакоры. Гэтая любоў паказвае, што кожны чалавек запрошаны да ўдзелу ў Божым плане праз сваё жыццё і стаўленне да бліжніх.
Пакора, падкрэсленая ў гэтых чытаннях, не з’яўляецца адмаўленнем уласнай годнасці, але прыняццем той ролі, якую Бог дорыць нам у Яго збаўчым плане. Гэта пакора, якая вучыць нас сціпласці перад Божай веліччу і адкрытасці на ласку. У гэты дзень мы бачым, як Бог праз любоў пакланяецца чалавеку, навучаючы нас быць пакорлівымі і паслухмянымі Яго волі. Гэтая пакора з’яўляецца не толькі прыкладам, але і выклікам для нас — навучыцца глядзець на свет і іншых людзей праз прызму Божай любові.
Увасобленая ў гісторыі збаўлення любоў і пакора Пана становяцца неад’емнай часткай хрысціянскага шляху, які вядзе да вечнага жыцця. У гэты дзень мы запрошаны разважаць пра таямніцу гэтай любові, што здольная перамяніць сэрцы. Мы таксама ўсведамляем, што ўвесь шлях збаўлення заснаваны на пакоры і служэнні, у якім Божая любоў дакранаецца да нас, каб мы маглі несці яе ў свет. Вялікі Чацвер — гэта не толькі ўспамін гістарычных падзей, але і нагадванне пра тое, як важна мець адкрытае сэрца для прыняцця Божай ласкі, праз пакорлівае служэнне ў любові яднаючыся з Богам.
Пасха як прадвесце збаўлення
Чытанне з кнігі Зыходу, якое слухаем сёння ў Літургіі Слова, уводзіць нас у важны момант гісторыі збаўлення, дзе Бог адкрывае свой план вызвалення габрэйскага народа з егіпецкага рабства. Устанаўленне Пасхі з’яўляецца не проста падзеяй, але знакам Божай апекі і міласэрнасці. Яна нагадвае пра тое, як Божы народ быў захаваны дзякуючы дакладным указанням Пана і іх вернасці Яго слову. У гэты момант узаемаадносіны паміж Богам і чалавекам становяцца асабліва выразнымі: Бог прапануе чалавецтву сваю дапамогу і абарону, але патрабуе ад яго адказнасці і паслухмянасці.
Кроў ягняці, якой габрэі павінны былі пазначыць вушакі дзвярэй, нясе ў сабе глыбокую сімволіку. Гэта не проста абарона ад згубы, а прадвяшчання той ахвяры, якую здзейсніць Хрыстус. У тым, як ягня стала сімвалам уратавання для габрэйскага народа, мы ўжо можам бачыць Ягня Божага, якое возьме на сябе грахі ўсяго свету. Гэтая сімволіка Пасхі наглядна паказвае, што Божы план не абмяжоўваецца толькі прамым вызваленнем габрэяў, але ахоплівае ўсё чалавецтва і вядзе яго да вечнага збаўлення.
Акрамя духоўнага значэння, святкаванне Пасхі мае і практычны аспект, які выяўляецца ў сімвалах падрыхтоўкі да шляху вызвалення і аднаўлення. Апаясаныя сцёгны, сандалі на нагах і кій у руках нагадваюць, што вызваленне патрабуе ад чалавека актыўнай гатоўнасці. Бог дае свайму народу дакладныя інструкцыі, але чалавек павінен быць здольны іх прыняць і дзейнічаць у адпаведнасці з імі. Гэтая рашучасць да вызвалення становіцца ўвасабленнем духоўнай гатоўнасці, якая патрабуецца ад кожнага верніка.
Святкаванне Пасхі становіцца не толькі ўспамінам пра гісторыю, але і жывым сведчаннем веры. Габрэі, выконваючы наказ Пана, праяўляюць поўную давер Яго абяцанням. Гэтая даверлівасць і гатоўнасць прыняць Божы план збаўлення падкрэсліваюць, што збаўленне заўсёды пачынаецца з даверу і паслухмянасці Пану. Гэта навучае нас, што без гэтай адкрытасці да Божай волі немагчыма дасягнуць поўнага духоўнага вызвалення.
Эўхарыстыя як крыніца еднасці
Чытанне з Першага паслання да Карынцянаў адкрывае перад намі велічную тэалагічную таямніцу Эўхарыстыі, якая становіцца цэнтрам хрысціянскага жыцця і яднання з Богам. На Апошняй Вячэры Езус праз свае словы: «Гэта Цела Маё, якое за вас будзе выдана… Гэта чыніце на Маю памяць» (1 Кар 11, 24), засноўвае не толькі сакрамэнтальную памяць пра Яго ахвяру, але і жывы мост паміж вернікамі і Богам. Тут выражаецца сутнасць хрысціянства: любоў, якая праяўляе сябе ў ахвяры, і еднасць, што грунтуецца на прымірэнні.
Эўхарыстыя — гэта больш, чым проста ўспамін пра смерць і ўваскрасенне Хрыста. Яна з’яўляецца жывой прысутнасцю Бога, які аб’ядноўвае вернікаў як адзіную супольнасць веры і надзеі. Кожны раз, калі мы ўдзельнічаем у Эўхарыстыі, мы злучаемся з Езусам праз Яго ахвяру, а таксама з нашымі братамі і сёстрамі ў супольнасці Касцёла (пар. 1 Кар 11, 25). Гэта супольнае ўдзел у Божай міласэрнасці, якая прыводзіць нас да ўзаемнай любові, узаемнага клопату і духоўнага росту.
Апостал Павел таксама падкрэслівае важнасць духоўнай падрыхтоўкі для прыняцця Эўхарыстыі. Гэта не проста рытуал, але сакрамэнт, які патрабуе чысціні душы і адкрытасці сэрца. Павел нагадвае, што прыняцце гэтага сакрамэнту павінна суправаджацца шчырым пакаяннем і гатоўнасцю прыняць Божую ласку (пар. 1 Кар 11, 26). Толькі праз духоўную падрыхтоўку мы можам цалкам злучыцца з Хрыстом і атрымаць духоўнае ўзбагачэнне.
Эўхарыстыя вучыць нас не толькі памятаць пра ахвяру Хрыста, але і пераймаць Яго любоў у штодзённым жыцці. Яна з’яўляецца крыніцай ласкі, якая дапамагае вернікам праяўляць Божую любоў праз свае ўчынкі, служэнне і адносіны да іншых. Гэтая духоўная крыніца падтрымлівае нашую еднасць з Богам і з супольнасцю Касцёла, заклікаючы нас быць сведкамі Божай любові ў свеце. Эўхарыстыя — гэта не толькі наша сувязь з Хрыстом, але і падмурак яднання паміж усімі людзьмі, якія імкнуцца да святасці.
Абмыванне ног як урок пакоры
Сцэна абмывання ног вучням у Евангеллі паводле Яна глыбока пераплятаецца са значэннем Эўхарыстыі.. Абмыванне ног — гэта сімвал духоўнага ачышчэння і пакоры, неабходных для прыняцця Цела і Крыві Хрыста. Езус кажа Пятру: «Калі не абмыю цябе, не будзеш мець удзелу са Мною» (Ян 13, 8), падкрэсліваючы, што ачышчэнне з’яўляецца перадумовай для яднання з Богам праз сакрамэнт. Гэтая сцэна сімвалізуе духоўнае ачышчэнне, якое мы атрымліваем праз сакрамэнт Пакаяння. Як кроў ягняці абараняла дамы габрэяў падчас Пасхі (пар. Зых 12, 7), так і ачышчэнне сэрца становіцца ключом да яднання з Хрыстом праз Яго ахвяру.
Эўхарыстыя патрабуе ад вернікаў не толькі веры, але і адкрытасці сэрца і душы, якія праходзяць праз ачышчэнне ў сакрамэнце Пакаяння. Абмыванне ног становіцца сімвалічным падрыхтоўчым дзеяннем да ўдзелу ў Эўхарыстыі, адлюстроўваючы стан сэрца, якое павінна быць чыстым і пакорным для прыняцця Божай ласкі. Гэтая практыка напамінае нам пра сувязь паміж ачышчэннем, прыняццем Эўхарыстыі і яднаннем з Богам.
У акце абмывання ног Езус таксама паказвае любоў як служэнне, што злучае вернікаў праз Эўхарыстыю. Хлеб і келіх — знакі Цела і Крыві Хрыста — яднаюць нас не толькі з Богам, але і адзін з адным, утвараючы духоўную супольнасць. Абмыванне ног вучням падкрэслівае, што кожны ўдзел у Эўхарыстыі павінен суправаджацца актыўнай любоўю і служэннем іншым, што вынікае з нашага паклікання быць сведкамі Божай любові ў свеце.
Вялікі чацвер, які перажываем у сённяшні дзень, з’яўляецца днём, калі ўсталяваліся два найвялікшыя сакраманты — Эўхарыстыя і Святарства. Усталяванне Эўхарыстыі на Апошняй Вячэры падкрэслівае значэнне гэтай таямніцы для духоўнага жыцця Касцёла. Эўхарыстыя становіцца крыніцай ласкі, якая яднае нас з Хрыстом і паміж сабой. Эўхарыстыя — гэта не толькі сакрамэнтальная дзея, але і заклік да дзейснай любові, якая праяўляецца ў клопаце пра бліжняга. Гэтыя дзве падзеі Апошняй Вячэры — абмыванне ног і ўстанаўленне Эўхарыстыі — фарміруюць адзіны пасыл: праз ачышчэнне, пакору і любоў мы становімся здольнымі да яднання з Богам і супольнасцю. Святарства ж з’яўляецца сакрамэнтам, праз які святары атрымліваюць уладу і абавязак працягваць гэты акт любві і збаўлення, прыносіць Эўхарыстыю і весці Божы народ. Мы пакліканы разважаць над тым, як гэтыя сакрамэнты могуць змяняць нашы сэрцы і напаўняць іх любоўю, міласэрнасцю і пакорай. Гэтыя падзеі, якія мы ўспамінаем у Вялікі Чацвер, заклікаюць нас быць сведкамі Божай любові ў свеце праз нашы ўчынкі.
Сённяшнія чытанні і Евангелле паказваюць нам, што ўсё жыццё Хрыста — гэта гісторыя любові, пакоры і ахвяры. Як Бог вызваліў Ізраэль з рабства, так Езус вызваляе нас ад граху, даруючы новае жыццё праз сваю смерць і ўваскрасенне. Яго прыклад заклікае нас быць пакорнымі, служыць іншым і пераймаць Яго любоў у нашых учынках.
Няхай Вялікі чацвер стане для нас момантам роздуму і яднання з Богам. Няхай прыклад Езуса натхняе нас на шчырае служэнне, а ўдзел у Эўхарыстыі дапамагае злучыцца з Богам і паміж сабой, ствараючы свет любові і міласэрнасці. Няхай прыклад Езуса, які аддаў сваё жыццё дзеля нас, натхняе нас на пакорнае служэнне і любоў да бліжняга. Няхай Эўхарыстыя стане крыніцай нашай духоўнай сілы, а Святарства — напамінам пра ахвярнасць, якая з’яўляецца асновай хрысціянскага жыцця. Няхай сённяшнія разважанні дапамогуць нам глыбей зразумець сэнс гэтай вялікай таямніцы і натхняюць нас праслаўляць Бога ва ўсіх нашых учынках.
Разважанне падрыхтаваў кс. кан. д–р Сяргей Сурыновіч
для друку
