Каляда вачыма святара

Мінулі святы, і ўжо распачалася каляда. “Каталіцкі Веснік” звярнуўся да святароў, каб расказалі цікавыя гісторыі са сваіх душпастырскіх візітаў.

Расказвае кс. Ян Рушніцкі:

– Хацеў бы падзяліцца сваім роздумам, які стаў для мяне адказам на адно з пытанняў, каторае мяне пэўны час турбавала. Памятаю, як калісьці ў дзяцінстве, а потым і больш у сталым узросце ў маёй сям’і мы разам з бацькамі і блізкімі сядалі за святочны вігілійны стол. Пасля таго, як дзяліліся аплаткай, невялікі кавалак гэтага белага хлеба пакідалі, клалі недзе збоку, а затым у канверце яго хавалі ў шафу. Мяне заўсёды турбавала пытанне: навошта так рабіць?

Ужо ў семінарыі на пачатку свайго святарскага служэння я думаў, што не патрэбна пакідаць гэты кавалак, які можа, напрыклад, сапсавацца. Мае бацькі казалі, што трэба, каб ён паляжаў да наступнай вігіліі, тады яго можна з’есці або, напрыклад, аддаць жывёле. Я думаў, што гэта, напэўна, нейкія забабоны.

Калі ж я стаў пробашчам у Каробчыцах, здарылася наступная гісторыя. Калядуючы, я патрапіў да дзвюх старэйшых жанчын. Яны былі вельмі пабожнымі і паказвалі добры прыклад веры. Першым такі ўчынак зрабіла спадарыня Дамініка. Калі дом быў асвечаны і мы памаліліся, яна дастала схаваны кавалачак аплаткі і кажа: “Вы прыйшлі ў мой дом, вы – наш пробашч, а наша парафія – гэта адна вялікая сям’я, таму я хачу падзяліцца з вамі аплаткай”. Таксама і другая спадарыня, Леакадыя, падзялілася са мной такой аплаткай. Гэтым жэстам жанчыны паказалі еднасць са святаром, пашану да святара. Яны хацелі, каб святар адчуваў, што ў іх доме ёсць Бог.

Я падумаў, што гэты кавалачак сапраўды можна пакідаць. Можа, нават у сям’і калісьці здарыцца сварка, тады можна будзе працягнуць да бліжняга гэту аплатку і памірыцца.

Сёлета я ўжо распачаў каляду. І якраз праходзіў каля тых хат, дзе жылі гэтыя пабожныя жанчыны, якія ўжо, на жаль, адышлі. Трохі сумуючы, я ўспомніў пра іх. Падумалася, як моцна яны чакалі святара і як праз гэты кавалак хлеба паказвалі адзінства вернікаў!..

Расказвае кс. Павел Федаровіч:

– Мая першая каляда была, калі я яшчэ быў дыяканам у Мінску. Без прыгодаў не абышлося. Я, напэўна, хвілін дваццаць шукаў патрэбны дом. Нумерацыя неяк дзіўна пазначалася. Тады быў і снег, і мароз, а людзей побач не было. Тады і тэлефона не было. Але неяк з Божай дапамогай усё ж патрапіў па адрасе.

Другая гісторыя з Караганды. Там у асноўным жывуць католікі, пераселеныя з нашых раёнаў. Калядуючы, я прыйшоў да бабулі, якой было каля дзевяноста гадоў. Яна была родам з Украіны. Я ёй сказаў некалькі слоў на ўкраінскай мове, і, як цяпер памятаю, яе слёзы: пачуўшы родную мову, яна расплакалася. Успамінаючы, жанчына расказвала, што калі ёй было каля пяці гадоў, яе вывезлі з Украіны разам з бацькамі. Я слухаў цікавую жыццёвую гісторыю. Яна распавядала, што асабліва малітва і тое, што яны трымаліся разам, уратавала тады ў вельмі няпростых умовах у стэпах.

У Барысаве аднойчы здарылася смешная сітуацыя. Калі маліліся падчас каляды, кацяня залезла мне пад сутану, а потым выбегла.

Увогуле я вельмі рады, што ёсць такія душпастырскія візіты па ўзоры Хрыста, Які прыходзіў да людзей дахаты. І часта евангелісты апісваюць сустрэчу менавіта ў дамах вернікаў. У пэўным значэнні каляда для мяне – працяг жывога Евангелля, калі я магу прыйсці да сваіх парафіян і сустрэцца на іх тэрыторыі, несучы Божае бласлаўленне.

Расказвае кс. Павел Рудзьман:

– На пачатку майго святарства з душпастырскім візітам я пайшоў на хутар, дзе жыла адна бабуля. Яна скардзілася, што ўжо не так шмат моліцца, бо ўжо амаль не бачыць. Я спытаў у яе, як яна моліцца. І калі яна пачала пералічваць, якімі малітвамі яна моліцца, мне стала сорамна як святару. Яна малілася амаль увесь час, прамаўляючы па памяці дзевяць літаній, Евангелле ад Яна, Пампейскую навэнну, Вяночак да Божай Міласэрнасці і шмат іншых малітваў, якіх я не ведаў. Для мяне гэта быў такі цудоўны і непаўторны прыклад, калі гэтая жанчына, не маючы інтэрнэту і сродкаў сувязі, мела найлепшую сувязь з Богам.

Два гады таму назад я прыйшоў у адну ўбогую, сціплую хату, якая знаходзіцца на мяжы Брэсцкай і Гродзенскай абласцей. Дзеці не прыязджалі да маці, бо яна не аддала ім свой дом пад лецішча. Яны адмовіліся ад яе. Часам, калі ёй суседзі не прыносілі хлеба, яна сядзела галодная. Я заўсёды пытаюся ў людзей, калі прыходжу, на якой мове будзем маліцца. Бо ў нас на Піншчыне хтосьці моліцца па-польску, хтосьці па-беларуску. Спытаў і ў гэтай жанчыны. Яна адказала, што ёй усё роўна, на якой мове. Я прапанаваў маліцца па-беларуску. Пачынаю казаць: “Ойча наш”… І чую словы: “Pater noster, qui es in caelis…” Аказваецца, яна малілася на лацінскай мове.

Каляда для мяне – гэта момант, калі я магу паглядзець на людзей не з амбоны, а ў іх штодзённасці. Гэта заўсёды размовы, мы стараемся ўваходзіць у сітуацыю людзей, даведваемся, чым яны жывуць. І гэтая размова не пра ўсё на свеце, а толькі пра іх духоўны стан, пра іх адносіны, як яны глядзяць на жыццё, што яны хочуць і дзе мы як святары не дапрацоўваем чагосьці. Заўсёды пасля каляды гэта і шлюб, і хрост. Заўжды знаходзяцца людзі. Гэта такі прыгожы момант: выйсці з касцёла і пайсці да людзей у іх асяроддзе. Як казаў Езус, быць лаўцамі людзей.

Расказвае кс. Віктар Місевіч:

– Каляда для мяне – заўсёды вялікая радасць, бо ёсць цудоўная магчымасць несці Хрыста людзям. З імі молішся, асвячаеш памяшканне, але таксама ты можаш літаральна дакрануцца да іх быту, да іх штодзённага жыцця. Падчас душпастырскіх візітаў былі як моманты радасці, так і моманты, якія напаўнялі сумам. Бо вядома, што людзі расказваюць пра сябе розныя рэчы. Часам жаляцца, і ты бядуеш разам з імі.

Вельмі быў уражаны, калі ў адной з хат убачыў замест падлогі проста зямлю. Гэта было, калі я яшчэ быў дыяканам. Было бачна, як розняцца ўмовы жыцця. Асабліва ў вёсках людзі жывуць вельмі сціпла, бедна.

З радасцю ўспамінаю, як я дабіраўся да некаторых вёсак. Аднойчы так замяло снегам, што гурбы былі па пояс. Тады давялося ехаць на лясгасаўскай машыне, і складвалася ўражанне, быццам ты едзеш па іншай планеце. Вакол непраезныя дарогі, замеценыя снегам, а гэты вялікі грузавік едзе, прабіваючыся праз снягі, каб дабрацца ў нейкую вёску, і вязе святара. Яшчэ ў адной парафіі давялося ехаць на санях, запрэжаных канём.

Калі хадзіў па калядзе, заўсёды меў клопат з нізкімі вушакамі ў дзвярах. Я досыць высокі, таму заўсёды трэба было згінаць галаву пры ўваходзе ў дом. І пару раз я забываў пра гэта і ўдараўся. Тады літаральна ўспрымаў выслоўе: “З вачэй зоркі пасыпаліся”.

Аднойчы прыйшоў у пэўную маладую сям’ю, што не надта часта наведвала касцёл. Малады гаспадар, вітаючы мяне, хацеў, напэўна, сказаць “Бацюшка, заходзьце!”, а атрымалася “Баця, захадзі!”

Яшчэ быў адзін смешны момант. Пытаюся ў адной жанчыны, дзе Ваш гаспадар, а яна адказвае: “Ай, у хляве схаваўся”. Мне стала вельмі смешна: чалавек так баіцца святара, што ўцякае з уласнай хаты ў хлеў, каб там перачакаць палахлівую для яго сустрэчу. Хоць на самай справе гэты прыклад напаўняе таксама і сумам. Бо ўсё яшчэ ёсць людзі, якія не разумеюць патрэбы сумеснай малітвы і святарскага бласлаўлення.

Падрыхтавала Ірына Радзевіч

 для друку