Каталіцкі Веснік Добрая Вестка ў тваім доме!
Чаму ў храме так шмат дыму? Чаму часам выкарыстоўваецца кадзіла падчас Імшы ці іншых набажэнстваў?
Адназначнага адказу на гэтае пытанне няма. Таму што акаджаюць і людзей, і прадметы. Прычым па-рознаму. «Тройчы кідкамі кадзіла акаджваюцца: Найсвяцейшы Сакрамант, рэліквіі Святога Крыжа і выявы Хрыста , выстаўленыя для публічнага ўшанавання, дары, прынесеныя ў ахвяру святой Імшы, алтарны крыж, Евангелле, пасхал, святар і народ», — чытаем у Агульных уводзінах да Рымскага Імшала. «Двума кідкамі кадзіла акаджваюцца рэліквіі і выявы святых, выстаўленых для публічнага ўшанавання, і толькі на пачатку цэлебрацыі, пасля акаджвання алтара», — чытаем далей. І «аднымі рухамі кадзіла кадзіць алтар». Добра, але чаму?
Спрадвеку ладан… абараняў ад смуроду. Паходзіць гэта — як можна здагадацца — з вельмі розных крыніц. Інтэнсіўны водар ладану робіць пах незаўважным або менш надакучлівым. Вось чаму ён выкарыстоўваўся — і да гэтага часу — таксама выкарыстоўваўся ў сітуацыях, якія не мелі нічога агульнага з набажэнствам. А так як гэта раскоша — гэтак жа, як духі, то іх ужыванне часам можа быць нават своеасаблівым паказчыкам сацыяльнага статусу.
Ці ладан таксама выкарыстоўваўся ў многіх культах, каб падкрэсліць важнасць шанаваных святых? Цяжка сказаць. Вядома, што ён выкарыстоўваўся ў многіх паганскіх культах. Кадзілі таксама перад адзіным і сапраўдным Богам у Ерусалімскім храме (крыніца традыцыі ў Зых 30, 7). Цяжка не заўважыць, што ён меў і вельмі практычнае вымярэнне. Вядома, што як у многіх паганскіх культах, так і ў рэлігіі Ізраіля ахвярныя дары рабіліся шляхам спальвання таго, што прыносілася ў ахвяру. Можна выказаць здагадку, што ствараемыя пахі не абавязкова былі прыемнымі для носа. Але чаму хрысціяне, якія цяпер не прыносяць такога роду ахвяры, выкарыстоўваюць ладан Богу?
На самай справе хрысціяне доўгі час не выкарыстоўвалі ладан у сваім набажэнстве. Верагодна, гэта было занадта цесна звязана з ахвярапрынашэннямі ідалам, якія яны былі вымушаныя рабіць падчас ганенняў. Ён з’явіўся толькі ў IV стагоддзі, калі спыніліся ганенні. Прынамсі, у Рымскай імперыі. Сёння акаджэнне — знак павагі. Для людзей або для аб’ектаў, нарэшце, сам Бог, калі святар акаджвае Найсвяцейшы Сакрамант. Гэта ўсё?
«Няхай мая малітва ўзыдзе да Цябе, нібы кадзіла», — чытаем у псальме 141, а ў іншых перакладах гэтага ж псальма нават сустракаем пажаданне, каб гэтая малітва ўзносілася да Бога, як кадзіла. Гэта павінна быць як ладан? Ці павінен ён падняцца, як кадзіла? Гэта значыць?
Калі вы паглядзіце на клубы дыму, якія выходзяць з кадзіла, то лёгка заўважыце, што яны размешчаны па-рознаму. У залежнасці ад цыркуляцыі паветра ў памяшканні. Расцякаецца ў бакі, падымаецца ўверх, сцякае ўніз, то хутчэй, то павольней. Часцей за ўсё загадзя цяжка прадбачыць, што з ім будзе. Аднак рана ці позна, нават калі дыму ўжо не відаць, пах ладану далятае да самых далёкіх куткоў касцёла. І так — просіць псальміст і мы з ім — павінна быць з нашай малітвай. Мы не павінны ведаць, як, дзе, мы не павінны ведаць ніякіх шаблонаў, але няхай гэта даходзіць да Бога. І няхай гэтая малітва будзе Яму прыемная, як пах ладану; няхай гэта Яму спадабаецца.
Такім чынам, кожны раз, калі кадзіла ў святыні, варта памятаць, што гэта азначае павагу да Бога і да нас, сабраных перад Ім. Няхай толькі прыгожае мае доступ да нас, ніякіх смуродаў. У хвіліны, калі мы хочам пачуць Божы адказ на нашы крыкі, але Ён, здаецца, маўчыць, гэты дым і водар могуць прынесці суцяшальную надзею: што нашы малітвы, як водар ладану, дасягаюць Яго, нават калі можа здацца, што яны зніклі ў небыцці. Аднак мы таксама павінны дакладна ўсведамляць, што толькі кадзіла Богу не заменіць шчырай веры. Прарок Ісая напісаў (66, 3):
Ёсць такі, што забівае на ахвяру вала і забівае чалавека;
што забівае на ахвяру авечку і скручвае галаву сабаку;
складае ахвяру з ежы і поруч з крыві свінні,
паліць кадзіла і дабраслаўляе ідала.
Сапраўдная вера як мага далей ад фармалізму пустых жэстаў. Часам яны могуць стаць амаль магічнымі практыкамі. Заўсёды важна, каб кадзіла Богу не было пустым жэстам, але каб разам з гэтым дымам і прыемным водарам наша шчырае пакланенне цякло да Бога.
Паводле liturgia.wiara.pl
Пераклад Марыны Сінкевіч
для друку
