Каталіцкі Веснік Добрая Вестка ў тваім доме!
Евангелле Лк 12, 13–21
У той час:
Нехта з натоўпу сказаў Езусу: Настаўнік, скажы брату майму, каб ён падзяліўся са мною спадчынай. Але Езус адказаў яму: Чалавеча, хто паставіў Мяне судзіць або раздзяляць вас?
Пры гэтым сказаў ім: Глядзіце, сцеражыцеся ўсялякай прагнасці, бо нават калі хтосьці мае дастатак, жыццё яго не залежыць ад ягонай маёмасці.
І расказаў ім прыпавесць: у аднаго багатага чалавека добра ўрадзіла поле. І ён разважаў сам-насам: Што мне рабіць? Няма куды мне сабраць ураджай мой. І сказаў: Вось што зраблю: паламаю засекі мае і збудую большыя, і збяру туды ўсё збожжа маё і ўсё дабро маё. І скажу душы маёй: Душа, шмат дабра ў цябе ляжыць на многія гады. Адпачывай, еш, пі і весяліся. Але Бог сказаў яму: Неразумны, гэтай жа ноччу забяруць душу тваю у цябе. Каму ж дастанецца тое, што ты нарыхтаваў? Так бывае з тым, хто збірае скарбы сабе, а не перад Богам багацее.
У штодзённым жыцці мы часта сутыкаемся з сітуацыямі, дзе матэрыяльныя даброты становяцца цэнтрам чалавечых памкненняў, мэт і нават спрэчак. Людзі імкнуцца да намнажэння і назапашвання, лічачы майно гарантам шчасця і бяспекі. Аднак ці сапраўды толькі багацце і заможнасць могуць забяспечыць спакой і паўнату жыцця? Ці не хаваецца за гэтым празмерным імкненнем да дастатку нешта іншае, нешта, што можа прывесці да духоўнай пусткі? Сённяшняе Евангелле скіроўвае нашу ўвагу на гэтыя важныя пытанні праз прыпавесць пра неразумнага багацея, заклікаючы да глыбокага пераасэнсавання сваіх прыярытэтаў і асэнсавання сапраўднага багацця перад Богам.
Сённяшні евангельскі ўрывак пачынаецца з характэрнай сітуацыі: «Нехта з натоўпу сказаў Езусу: Настаўнік, скажы брату майму, каб ён падзяліўся са мною спадчынай» (Лк 12, 13). Гэты чалавек звяртаецца да Езуса не як да духоўнага настаўніка, а як да юрыдычнага арбітра, які павінен вырашыць спрэчку аб маёмасці. Аднак Езус адмаўляецца ад гэтай ролі, адказваючы: «Чалавеча, хто паставіў Мяне судзіць або раздзяляць вас?» (Лк 12, 14). Сваім адказам Езус падкрэслівае, што Ягоная місія заключаецца не ва ўмяшальніцтве ў зямныя спрэчкі аб маёмасці, а ў абвяшчэнні Божага Валадарства і збаўлення. Ягоная задача — не дзяліць матэрыяльнае, а адкрываць сэрцы на вечныя каштоўнасці. Гэты момант з’яўляецца важным напамінам аб тым, што прыярытэт у хрысціянскім жыцці павінен аддавацца духоўным рэчам, а не матэрыяльным.
Пасля адмовы выступаць у ролі суддзі Езус пераходзіць да галоўнага папярэджання, якое з’яўляецца цэнтральным пасланнем евангельскага ўрыўка: «Глядзіце, сцеражыцеся ўсялякай прагнасці, бо нават калі хтосьці мае дастатак, жыццё яго не залежыць ад ягонай маёмасці» (Лк 12, 15). Слова «прагнасць» (грэц. πλεονεξία) азначае празмернае жаданне мець больш, чым патрэбна, — гэта імкненне да празмернага накаплення, нагрувашчвання, намнажэння, якое становіцца самамэтай. Езус ясна паказвае, што сапраўднае жыццё, яго сэнс і каштоўнасць, не вымяраюцца колькасцю матэрыяльных даброт. Гэтае папярэджанне актуальна для кожнага пакалення, бо чалавек заўсёды схільны да памылковага меркавання, што багацце прынясе яму бяспеку і шчасце. Сапраўдная бяспека знаходзіцца ў Богу, а не ў скарбах зямных.
Каб праілюстраваць сваю думку, Езус расказвае прыпавесць пра неразумнага багацея, у якога добра ўрадзіла поле (пар. Лк 12, 16). Замест таго, каб задумацца над тым, як падзяліцца сваім багаццем з іншымі або выкарыстаць яго на карысць Божай хвалы, багацей пачынае разважаць сам-насам: «Што мне рабіць? Няма куды мне сабраць ураджай мой». І ён прымае рашэнне: «Вось што зраблю: паламаю засекі мае і збудую большыя, і збяру туды ўсё збожжа маё і ўсё дабро маё. І скажу душы маёй: Душа, шмат дабра ў цябе ляжыць на многія гады. Адпачывай, еш, пі і весяліся» (Лк 12, 17–19). Гэты багацей не зрабіў нічога дрэннага з пункту гледжання маралі, ён не ўкраў і не падмануў. Ягоная праблема заключаецца ў поўнай засяроджанасці на сабе і сваім багацці. У ягоных думках няма месца для Бога, для бліжняга, для любові і служэння. Уся ягоная перспектыва абмежаваная зямнымі выгодамі і асабістым дастаткам. Ён плануе доўгае, бесклапотнае жыццё, цалкам заснаванае на матэрыяльным дастатку, забываючы пра крохкасць чалавечага існавання.
Аднак планы багацея рэзка перарываюцца Божым Аб’яўленнем: «Але Бог сказаў яму: Неразумны, гэтай жа ноччу забяруць душу тваю ў цябе. Каму ж дастанецца тое, што ты нарыхтаваў?» (Лк 12, 20). Слова «неразумны» (грэц. ἄφρων) тут азначае не столькі недахоп інтэлекту, колькі адсутнасць мудрасці, духоўнай праніклівасці. Багацей пабудаваў сваё жыццё на ілюзіі стабільнасці і кантролю над будучыняй, забыўшыся пра смяротнасць і абмежаванасць свайго існавання. Ягоная душа, у адрозненне ад матэрыяльных скарбаў, не належыць яму цалкам і можа быць забрана ў любы момант. Гэтае пытанне — «Каму ж дастанецца тое, што ты нарыхтаваў?» — рэхам адгукаецца ў сэрцы кожнага чалавека, заклікаючы да роздуму над сэнсам зямнога багацця. Смерць робіць усе матэрыяльныя даброты бессэнсоўнымі, калі яны не былі выкарыстаны для спраў Божых і дабра бліжняга.
Прыпавесць завяршаецца важным маральным павучэннем: «Так бывае з тым, хто збірае скарбы сабе, а не перад Богам багацее» (Лк 12, 21). Сапраўднае багацце — гэта не тое, што мы назапашваем для сябе на зямлі, а тое, што мы збіраем для вечнасці праз веру, добрыя ўчынкі і служэнне бліжняму. Багацець перад Богам азначае жыць згодна з Ягонай воляй, выкарыстоўваць свае таленты і матэрыяльныя даброты для распаўсюджвання Яго Валадарства, для падтрымкі тых, хто ў патрэбе, і для развіцця ўласнага духоўнага жыцця. Гэта пакліканне да глыбокага перамянення свайго светапогляду, адмовы ад празмернай прывязанасці да матэрыяльнага і адкрыцця сэрца на Божую ласку.
Сённяшняе Евангелле — гэта абгрунтаванае папярэджанне супраць прагнасці і ясны паказальнік сапраўднага багацця. Яно заклікае нас не рабіць матэрыяльныя даброты ідалам, а выкарыстоўваць іх як сродак для служэння Богу і бліжняму. У гэтай прыпавесці мы бачым не толькі асуджэнне прагнасці матэрыяльных даброт, але і запрашэнне да жыцця, напоўненага духоўным сэнсам. Няхай жа мы, разважаючы над гэтымі словамі Езуса Хрыста, перагледзім свае прыярытэты, імкнучыся не збіраць скарбы на зямлі, дзе іх знішчаюць моль і іржа, а збіраць скарбы на небе, дзе няма ні тленнасці, ні знікнення. Толькі такім чынам мы зможам знайсці сапраўднае шчасце і спакой, будучы багатымі ў Богу і вечнасці. Будзем жа развіваць сваю духоўную мудрасць, памятаючы, што нашае жыццё і сапраўднае шчасце залежаць не ад маёмасці, а ад адносін з Нябесным Айцом.
Разважанне падрыхтаваў кс. кан. Сяргей Сурыновіч.
для друку
