Каталіцкі Веснік Добрая Вестка ў тваім доме!
Евангелле Лк 10, 38–42
У той час:
Прыйшоў Езус у адну вёску. І жанчына, якую звалі Марта, прыняла Яго. У яе была сястра па імені Марыя, якая села каля ног Езуса і слухала Ягоныя словы. Марта ж была занятая многімі паслугамі. Яна, падышоўшы, сказала: Пане, ці Табе ўсё адно, што сястра мая пакінула мяне адну прыслугоўваць? Таму скажы ёй, каб дапамагла мне.
Пан жа сказаў ёй у адказ: Марта, Марта, ты турбуешся і клапоцішся пра многае, а патрэбна толькі адно. Марыя ж выбрала найлепшую частку, якая не адымецца ў яе.
Кожны з нас у сваім жыцці сутыкаецца з выбарам паміж рознымі арыенцірамі — паміж актыўнай дзейнасцю і глыбокім сузіраннем, паміж штодзённымі клопатамі і духоўным ростам. Гэтае адвечнае пытанне аб тым, што насамрэч важна ў нашым зямным існаванні, знаходзіць сваё адлюстраванне ў евангельскім урыўку, які мы чуем сёння. Езус Хрыстус, наведваючы дом Марты і Марыі, прапануе глыбокі ўрок, запрашаючы нас паразважаць аб прыярытэтах ды акцэнтах нашага жыцця і аб тым, што азначае выбраць «найлепшую частку».
Евангелле паводле Лукі апісвае сцэну, калі Езус прыходзіць у вёску і Марта прымае Яго ў сваім доме (пар. Лк 10, 38). Сустрэча госця ў тыя часы была не проста актам ветлівасці, але глыбока ўкаранёным звычаем, які патрабаваў значных высілкаў ад гаспадара. Марта, як і належыць стараннай гаспадыні, адразу ж кідаецца ў клопаты, каб належным чынам прыняць такога высокага госця. Яе актыўнасць і жаданне служыць, безумоўна, былі высакароднымі і пахвальнымі.
Гэта сведчыць аб яе руплівасці і гасціннасці, якія з’яўляюцца важнымі хрысціянскімі цнотамі, бо служэнне бліжняму — гэта неад’емная частка жыцця вучня Хрыста. Яна ўвасабляе ў сабе вобраз чалавека, які імкнецца служыць дзеяннямі, выконваючы ўсе неабходныя абавязкі, каб стварыць камфорт і ўтульнасць. Марта, па сутнасці, рэалізуе запаведзь любові да бліжняга праз канкрэтныя ўчынкі. Яе служэнне Хрысту ў асобе госця з’яўляецца прыкладам міласэрнасці, якая патрабуе дзеяння, і адлюстроўвае прынцып актыўнай любові, закладзены ў Божых запаведзях.
Аднак у той жа час з’яўляецца Марыя, сястра Марты, якая выбірае зусім іншы шлях: яна «села каля ног Езуса і слухала Ягоныя словы» (Лк 10, 39). Гэтая пастава — сядзець каля ног Настаўніка — была тыповай для вучняў, якія імкнуліся атрымаць навуку ад свайго настаўніка (гбр. רַבִּי). Марыя прыярытэтам ставіць не знешнюю дзейнасць, а ўнутранае, духоўнае ўзбагачэнне. Яна прагне слухаць Слова, якое з’яўляецца крыніцай жыцця і праўды.
У гэтым выяўляецца яе глыбокая вера і духоўная прага, яна разумее, што прысутнасць Езуса — гэта не проста візіт, а Божае аб’яўленне, якое патрабуе ўвагі і адкрытасці сэрца. Яе пазіцыя сімвалізуе адкрытасць душы на Божае прамаўленне, гатоўнасць прыняць ласку і навуку непасрэдна ад крыніцы ўсяго дабра, паказваючы, што сапраўдная мудрасць і разуменне пачынаюцца з уважлівага слухання.
Кантраст паміж дзвюма сёстрамі становіцца відавочным, калі Марта, занятая «многімі паслугамі» (грэц. διακονία), адчувае сябе пакрыўджанай і звяртаецца да Езуса са скаргай: «Пане, ці Табе ўсё адно, што сястра мая пакінула мяне адну прыслугоўваць? Таму скажы ёй, каб дапамагла мне» (Лк 10, 40). У яе словах чуецца расчараванне, стомленасць і нават пэўная горыч ад таго, што яе намаганні не ацэненыя, а сястра не дапамагае ў працы. Гэта натуральная чалавечая рэакцыя на перагрузку і адсутнасць падтрымкі.
Аднак скарга Марты паказвае на яе ўнутраную турботу, якая адцягвае яе ад галоўнага – ад прысутнасці і слоў Збаўцы. Яе добрая воля пачынае засланяцца раздражненнем і адчуваннем несправядлівасці, што паказвае на небяспеку празмернай заклапочанасці нават добрымі справамі, калі яны пазбаўленыя глыбокага духоўнага падмурку і не ўкаранёныя ў спакоі душы.
Адказ Езуса Марце – гэта ключ да разумення ўсяго ўрыўка: «Марта, Марта, ты турбуешся і клапоцішся пра многае, а патрэбна толькі адно. Марыя ж выбрала найлепшую частку, якая не адымецца ў яе» (Лк 10, 41–42). Езус не асуджае Марту за яе актыўнасць, але пяшчотна папракае яе за празмерную заклапочанасць, якая перашкаджае ёй абазначыць прыярытэты. Ён не гаворыць, што служэнне дрэннае, але падкрэслівае, што празмерныя клопаты могуць адцягваць ад самага галоўнага.
«Адно» — гэта не проста нейкая адзіная справа, а глыбокая сувязь з Богам, якая выяўляецца ў слуханні Яго Слова, у сузіранні, у малітве. Гэтае «адно» з’яўляецца фундаментам для ўсіх іншых формаў служэння і дзейнасці. Без гэтага ўнутранага фундаменту ўся дзейнасць можа стаць пустой і бессэнсоўнай, пазбаўленай духу і натхнення, бо сапраўдная плённасць нараджаецца з духоўнага ўкаранення ў Богу.
Выбар Марыі, «найлепшая частка» (грэц. ἀγαθὴν μερίδα – agathēn merida), заключаецца ў яе здольнасці аддаць перавагу духоўнаму над матэрыяльным, сузіранню над дзейнасцю. Гэта не азначае, што Марта была зусім няправільнай, а Марыя – ідэалам. Гэты ўрывак не прыніжае служэнне, а ставіць яго ў правільную перспектыву. Служэнне павінна вынікаць з сузірання, або нават павінна нараджацца з кантэмпляцыі. Калі мы спачатку не напоўнімся Божым Словам і не атрымаем сілы ад Ягонай прысутнасці, нашыя дзеянні могуць быць знясільваючымі і неэфектыўнымі.
Сузіранне, малітва, разважанне над Божым Словам даюць сілы і сэнс для служэння, робячы яго не проста выкананнем абавязкаў, а актам любові, які прыносіць плён. Гэта «найлепшая частка» не адымецца, бо яна з’яўляецца вечнай каштоўнасцю, якая вядзе да збаўлення і еднасці з Богам, бо тое, што мы чэрпаем у малітве, становіцца невычэрпнай крыніцай для ўсяго астатняга.
Сённяшняе Евангелле – гэта запрашэнне для кожнага з нас перагледзець свае прыярытэты і знайсці баланс паміж актыўным служэннем і глыбокім сузіраннем. Яно вучыць нас, што без унутранай сувязі з Богам, без слухання Яго Слова, наша дзейнасць можа стаць простай мітуснёй, якая не прыносіць сапраўднай радасці і плёну. Падобна да таго, як корань сілкуе дрэва, так і малітва і сузіранне сілкуюць нашае духоўнае жыццё, дазваляючы нам плённа служыць Богу і бліжняму. Няхай жа мы будзем імкнуцца да гэтай «найлепшай часткі», якая не адымецца ў нас, каб нашае жыццё было напоўнена сапраўдным сэнсам і вяло нас да Валадарства Нябеснага.
Няхай Марыя і Марта стануць для нас прыкладам таго, як можна служыць Богу — адна ў цішыні сузірання, другая — у руплівай працы, але абедзве з любоўю да Пана. Няхай мы заўсёды памятаем, што сапраўднае служэнне нараджаецца з глыбокай сустрэчы з Богам, якая асвятляе і перамяняе ўсе нашыя ўчынкі.
Разважанне падрыхтаваў кс. канонік Сяргей Сурыновіч
для друку
