Каталіцкі Веснік Добрая Вестка ў тваім доме!
Евангелле Мц 5, 1-12а
У той час: Убачыўшы натоўп, Езус падняўся на гару. А калі сеў, падышлі да Яго вучні Ягоныя. І, адкрыўшы вусны свае, Ён вучыў іх, кажучы: Шчаслівыя ўбогія духам, бо іх ёсць Валадарства Нябеснае. Шчаслівыя засмучаныя, бо яны суцешаныя будуць. Шчаслівыя лагодныя, бо яны зямлю атрымаюць у спадчыну. Шчаслівыя галодныя і прагнучыя справядлівасці, бо яны насычаныя будуць. Шчаслівыя міласэрныя, бо яны міласэрнасць спазнаюць. Шчаслівыя чыстыя сэрцам, бо яны Бога ўбачаць. Шчаслівыя міратворцы, бо яны сынамі Божымі названыя будуць. Шчаслівыя, каго пераследуюць за справядлівасць, бо іх ёсць Валадарства Нябеснае. Шчаслівыя вы, калі будуць вас зневажаць і пераследаваць, і ўсяляк зласловіць несправядліва з-за Мяне. Радуйцеся і весяліцеся, бо вялікая ўзнагарода вашая ў нябёсах.
Кожны год, калі Касцёл цэлебруе ўрачыстасць Усіх Святых, мы не проста ўспамінаем асобаў, якія дасягнулі святасці. Мы ўглядаемся ў аблічча Божага Валадарства, якое ўжо прарываецца ў наш свет праз тых, хто жыў Евангеллем. Гэта не дзень памяці, а дзень нашага асабістага паклікання. Бо святыя — не толькі тыя, каго кананізавалі, але тыя, хто адказаў на заклік Езуса: быць шчаслівымі не па мерках гэтага свету, а па логіцы Божай ласкі.
Евангелле сённяшняга дня — пачатак Казання на гары, дзе Езус, убачыўшы натоўп, падняўся на гару. У гэтым Ягоным жэсце — глыбокі біблійны рэзананс: як Майсей узняўся на гару Сінай, каб атрымаць Закон (пар. Зых 19, 20), так Езус узнімаецца, каб адкрыць сэрца Айца. Але замест каменных пліт Ён дае благаслаўленні, якія не патрабуюць знешняй сілы і багацця, а патрабуюць глыбокай веры і ўнутранага перамянення.
Езус дэкларуе: «Шчаслівыя ўбогія духам, бо іх ёсць Валадарства Нябеснае» (Мц 5, 3). У грэцкім тэксце слова «ўбогі» (грэц. πτωχοί) азначае не проста бедных, а тых, хто цалкам залежыць ад Бога, хто духоўна абмежаваны, але адкрыты на ласку. Гэта не сацыяльны статус, а духоўны стан: прыніжанасць, якая не зневажае чалавека, а ўзвышае яго да Бога. Убогасць духам — гэта не адсутнасць чаго-небудзь, а прастора, створаная для прысутнасці Пана. У гэтым святле гучыць слова з кнігі прарока Ісаі: «Я жыву ў вышыні і святасці, але таксама з тым, хто скрушаны і пакорны духам» (пар. Іс 57, 15). Святыя — гэта тыя, хто не напаўняе сябе самалюбствам, а дазваляе Богу напоўніць іх сваёй любоўю.
«Шчаслівыя засмучаныя, бо яны суцешаныя будуць» (Мц 5, 4). Гэта не проста свецкая жалоба, гэта боль, які становіцца малітвай. У Псальмах сказана: «Хто са слязьмі сее, той будзе з радасцю жаць» (пар. Пс 126, 5). Але гэта не аўтаматычны механізм, а плён даверу. Засмучаныя — гэта тыя, хто не хавае свае слёзы, але перадае іх Пану, хто не бяжыць ад страты, а пераўтварае яе ў надзею. У кнізе Тобія мы чытаем: «Малітва засмучанага праходзіць праз аблокі» (пар. Тоб 3, 11). Святыя — гэта тыя, чыя туга становіцца шляхам да сапраўднага суцяшэння ад Бога.
«Шчаслівыя лагодныя, бо яны зямлю атрымаюць у спадчыну» (Мц 5, 5). У свеце, дзе перамагае гвалт, лагоднасць здаецца слабасцю ці няўпэўненасцю. Але ў Святым Пісанні лагодны — гэта той, хто валодае сабой, хто не адказвае злом на зло. Грэцкае слова «лагодны» (грэц. πραεῖς) азначае не мяккасць, а ўнутраную сілу, якая не патрабуе знешняга сцвярджэння. У Псальмах абвешчана: «Лагодныя атрымаюць зямлю і будуць мець радасць у вялікім супакоі» (пар. Пс 37, 11). Святыя — гэта тыя, хто не крычыць, але сведчыць праўду, хто не пануе, а служыць.
«Шчаслівыя галодныя і прагнучыя справядлівасці, бо яны насычаныя будуць» (Мц 5, 6). Гэта не толькі сацыяльная справядлівасць, але глыбокая туга па Божай волі і праведнасці. У Пс 42, 2: «Душа мая прагне Бога, жывога Бога». Грэцкае «справядлівасць» (грэц. δικαιοσύνη) азначае не толькі маральную праведнасць, але вернасць запавету. Святыя — гэта тыя, хто не задаволены існуючым светам, бо іх сэрца прагне нябеснага, хто не спыняецца на дасягнутым, бо ведае: насычэнне прыходзіць толькі ад Бога.
«Шчаслівыя міласэрныя, бо яны міласэрнасць спазнаюць» (Мц 5, 7). У грэцкім тэксце слова «міласэрны» (грэц. ἐλεήμονες) азначае тых, хто дзейнічае з сэрца, хто не толькі адчувае спачуванне, але і дзейнічае канкрэтна. Гэта не проста спачуванне, а канкрэтны крок да іншага чалавека. У Пс 18, 26: «З міласэрным Ты паступаеш міласэрна». Святыя — гэта тыя, хто не судзіць, а благаслаўляе, хто не закрывае сэрца, а адкрывае яго нават перад ворагам. Бо міласэрнасць — гэта не слабасць, а адлюстраванне Божай моцы і любові.
«Шчаслівыя чыстыя сэрцам, бо яны Бога ўбачаць» (Мц 5, 8). Чысціня — гэта не маральная бездакорнасць, а празрыстасць душы. У Старым Запавеце выраз «чыстае сэрца» (гбр. לֵב טָהוֹר, пар. Пс 51, 12) азначае сэрца, якое не падзелена, якое належыць толькі Пану. Як сказана ў Пс 23, 3–4: «Хто ўзыйдзе на гару Пана? Той, у каго чыстыя рукі і сэрца». Святыя — гэта тыя, хто не шукае сябе, а шукае Яго, хто не жыве падзелам, а жыве еднасцю з Богам.
«Шчаслівыя міратворцы, бо яны сынамі Божымі названыя будуць» (Мц 5, 9). У свеце канфліктаў міратворчасць — гэта не пасіўнасць, а актыўнае будаванне еднасці і супакою. Грэцкае «міратворац» (грэц. εἰρηνοποιοί) азначае тых, хто стварае мір, а не толькі яго захоўвае. У габрэйскім «мір (супакой)» (гбр. שָׁלוֹם) — гэта не проста адсутнасць вайны, а паўната, гармонія, дабрабыт. У Пс 34, 15: «Шукай супакой і імкніся да яго». Святыя — гэта тыя, хто не расколвае, а злучае, хто не распальвае нянавісць, а гасіць яе, хто не раздзяляе, а прымірае.
«Шчаслівыя, каго пераследуюць за справядлівасць, бо іх ёсць Валадарства Нябеснае» (Мц 5, 10). Гэта кульмінацыя: святасць не гарантуе спакою, яна часта вядзе праз пакуту. У кнізе Мудрасці чытаем: «Душы праведных у руцэ Божай, і не дакранецца да іх пакута» (пар. Мдр 3, 1). Грэцкае «пераследаваныя» (грэц. διωκόμενοι) — азначае тых, хто цярпіць не за сябе, а за вернасць Божай справе і Ягонай праўдзе. Святыя — гэта тыя, хто не адступае, калі прыходзіць небяспека, бо ведае, што святло Божае — вечнае. Яны не шукаюць прызнання ад людзей, але застаюцца вернымі Пану.
І ў завяршэнні Езус кажа: «Радуйцеся і весяліцеся, бо вялікая ўзнагарода вашая ў нябёсах» (Мц 5, 12а). Гэта не эмацыйны заклік, а эсхаталагічная праўда. Грэцкае «радуйцеся і весяліцеся» (грэц. χαίρετε καὶ ἀγαλλιᾶσθε) азначае не проста настрой, а глыбокую духоўную радасць, якая прарываецца нават у пакутах. У лісце Святога Апостала Паўла да Філіпянаў (4, 4) чытаем: «Радуйцеся ў Пану заўсёды». Святыя — гэта тыя, хто ўжо цяпер жыве ў святле будучыні, хто не чакае нябёсаў, каб быць Божым, але ўжо цяпер сведчыць Яго Валадарства.
Сёння мы не проста ўспамінаем святых. Мы не абмяжоўваемся пералікам імёнаў, не спыняемся на гераічных біяграфіях, не захапляемся толькі абразамі, што ззяюць на алтарах. Мы слухаем Евангелле, якое паклікана стаць нашым жыццём. Не толькі прадметам разважання, але крытэрыем выбару, формай нашай штодзённасці, дыханнем нашай душы.
Бо святасць — гэта не выключнасць, а адказ на Божы заклік. Не прывілея для выбраных, а пакліканне для кожнага. Не ўзнагарода за духоўную дасканаласць, а плён вернасці ў малым і штодзённым. У Святым Пісанні мы чуем: «Будзьце святымі, бо Я святы» (пар. 1 П 1, 16). Гэта не парада, а запавет. Не мара, а дарога. Святасць — гэта не ўзвышэнне над іншымі, а паглыбленне ў Хрыста. Не аддзяленне ад свету, а пранікненне ў яго з Божым святлом.
Гэта не ўзнагарода, а шлях. Шлях, які пачынаецца з благаслаўленняў, з убогасці духам, з тугі па справядлівасці, з лагоднасці, з міласэрнасці, з чысціні сэрца. Шлях, які не гарантуе спакою, але абяцае прысутнасць Пана. Шлях, які не вядзе да апладысментаў, але да крыжа. Шлях, які не заканчваецца смерцю, бо вядзе да ўваскрасення.
І калі мы сёння стаім перад алтаром, мы не толькі глядзім на абраз святых, мы глядзім у люстэрка нашага ўласнага паклікання. Бо кожнае благаслаўленне — гэта не толькі апісанне святога, але запрашэнне да святасці. Кожны радок Евангелля — гэта не толькі сведчанне, але выклік. Кожны святы — гэта не толькі прыклад, але доказ, што святасць магчыма для нас. І калі мы слухаем Евангелле, мы чуем не толькі гісторыю, мы чуем свой уласны заклік. Святасць — гэта не тое, чаго дасягнулі яны. Гэта тое, што можам асягнуць мы самі.
Кс. кан. Сягей Сурыновіч
для друку
