Каталіцкі Веснік Добрая Вестка ў тваім доме!
Евангелле Мц 25, 1–13
У той час:
Езус расказаў сваім вучням такую прыпавесць: Валадарства Нябеснае будзе падобнае да дзесяці паннаў, якія, узяўшы свае светачы, выйшлі насустрач жаніху. Пяць з іх былі неразумныя, а пяць — мудрыя.
Неразумныя, узяўшы свае светачы, не ўзялі з сабою алею. Мудрыя ж разам са светачамі сваімі ўзялі алей у пасудзіны свае. Калі жаніх спазняўся, то задрамалі ўсе і паснулі.
Але сярод ночы ўзняўся крык: Вось жаніх, выходзьце яму насустрач. Тады ўсталі ўсе панны гэтыя і прывялі ў парадак светачы свае. Неразумныя ж сказалі мудрым: Дайце нам вашага алею, бо нашыя светачы гаснуць. А мудрыя адказалі: Каб хапіла і вам, і нам, пайдзіце лепш да тых, хто прадае, і купіце сабе.
Калі ж пайшлі яны купляць, прыйшоў жаніх і тыя, якія былі падрыхтаваныя, увайшлі з ім на вяселле, і зачыніліся дзверы. Пасля прыходзяць і астатнія панны ды кажуць: Пане, пане, адчыні нам. Ён жа сказаў ім у адказ: Сапраўды кажу вам: не ведаю вас.
Таму чувайце, бо не ведаеце ні дня, ні гадзіны.
Ёсць розніца паміж знешняй і ўнутранай гатоўнасцю, паміж тым, што бачна воку, і тым, што схавана ўнутры. Калі мы рыхтуемся да важнай сустрэчы, мы засяроджваемся на вонкавых атрыбутах: вопратцы, выглядзе дома, прыгажосці і сервіроўцы стала. Аднак сапраўдная гатоўнасць, што вызначае вынік сустрэчы, выяўляецца не ў знешніх дэталях і элементах, але ў нашай унутранай сабранасці і засяроджанасці. Гэты прынцып зямнога жыцця знаходзіць сваё адлюстраванне ў духоўным вымярэнні. Душа верніка таксама павінна быць падрыхтаваная не толькі звонку, а напоўнена ўнутраным святлом веры і любові, каб гэтае святло ніколі не згасла, але свяціла з нязменнай сілай. Менавіта пра такую гатоўнасць апавядае Езус у прыпавесці сённяшняга Евангелля, а свята панны, мучаніцы і апякункі Еўропы, святой Тэрэзы Бэнэдыкты ад Крыжа дае нам жывы прыклад яе рэалізацыі.
Сёння мы чуем евангельскую прыпавесць, якая пачынаецца з параўнання Валадарства Нябеснага з дзесяццю паннамі, якія чакаюць жаніха: «Валадарства Нябеснае будзе падобнае да дзесяці паннаў, якія, узяўшы свае светачы, выйшлі насустрач жаніху. Пяць з іх былі неразумныя, а пяць — мудрыя» (Мц 25, 1–2). Вобраз жаніха і нявесты мае глыбокія карані не толькі на старонках Евангелля, але і ў Старым Запавеце, дзе Бог неаднойчы называў сябе жаніхом Ізраэля, а свой народ — нявестай. Біблійная вобразнасць прасякнута любоўю, запаветам і вернасцю: «Я заручу цябе з сабою навекі» (Ос 2, 18), — кажа Пан праз прарока Осію, а прарок Ісая абвяшчае: «Бо твой Творца — твой жаніх» (Іс 54, 5). Такім чынам, прыпавесць пра паннаў не толькі заклікае да пільнасці, але і ўводзіць нас у таямніцу духоўнага саюзу паміж Богам і Яго народам — абяцання, якое патрабуе ад нас быць гатовымі да сустрэчы са сваім Панам.
Прыпавесць, якую прадстаўляе нам евангеліст Мацвей, указвае на Хрыста як на выканаўцу абяцанняў. Панны сімвалізуюць супольнасць вернікаў, якія павінны быць падрыхтаванымі з Ім да сустрэчы. Светачы, якія яны трымалі, з’яўляюцца бачным знакам веры і надзеі, дадзеныя кожнаму верніку праз святы Хрост. Аднак адрозненне паміж мудрымі і неразумнымі заключаецца не ў валоданні светачам, а ў наяўнасці алею (грэц. ἔλαιον), што з’яўляецца сапраўдным палівам для веры. Алей у экзегетычнай традыцыі сімвалізуе Божую ласку, любоў, добрыя ўчынкі і глыбокае духоўнае жыццё, што падтрымлівае наша ўнутранае святло. Стары Запавет нагадвае нам, што Божае слова — гэта светач для нашых ног (пар. Пс 119, 105), а алей для гэтага светача — гэта наша паслухмянасць Яго запаведзям і жыццё паводле волі Бога (пар. Зых 27, 20).
Спазненне жаніха, калі «задрамалі ўсе і паснулі» (Мц 25, 5), паказвае на доўгі перыяд чакання другога прыйсця Хрыста або доўгае зямное жыццё кожнага чалавека, напоўненае выпрабаваннямі і будзёнасцю, што стаецца часта прычынай згасання ўнутранага запалу і аслаблення малітоўнай пільнасці. Важны не сам факт сна падчас чакання, а падрыхтаванасць да абуджэння. Раптам, сярод ночы, узняўся крык (грэц. κράζω), што азначае гучны, трывожны крык, — які абвясціў прыбыццё жаніха. Гэты крык адгукаецца ў многіх вобразах Старога Запавету: ад магутнага крыку, з якім народ Божы атачаў сцены Ерыхона (пар. Нав 6, 5), да прароцкага крыку, які ў пустыні заклікаў падрыхтаваць дарогу для Пана (пар. Іс 40, 3). Гэта не проста гук, а абвяшчэнне канчатковага прыбыцця Бога. Пасля крыку ўсе панны кінуліся прыводзіць свае светачы ў парадак. Менавіта тут выяўляецца розніца паміж мудрымі і неразумнымі: «Неразумныя ж сказалі мудрым: Дайце нам вашага алею, бо нашыя светачы гаснуць» (Мц 25, 7–8). Гэты адчайны заклік адкрывае глыбокую праўду аб духоўным жыцці. Мудрыя панны адказалі, што духоўны алей нельга пазычыць ці перадаць у апошні момант — ён павінен быць назапашаны асабіста кожным індывідуальна праз яго ўласнае жыццё верай і любоўю, з’яўляецца асабістым здабыткам, што належыць прыватна верніку.
Трагічны вынік непадрыхтаванасці наступае, калі жаніх прыходзіць: «Калі ж пайшлі яны купляць, прыйшоў жаніх і тыя, якія былі падрыхтаваныя, увайшлі з ім на вяселле, і зачыніліся дзверы» (Мц 25, 10). Дзверы, якія зачыніліся, сімвалізуюць завершанасць моманту сустрэчы. Неразумныя панны, якія не паклапаціліся пра сваю духоўную падрыхтоўку, апынуліся па-за межамі радасці і вяселля. Іх адчайная просьба «Пане, пане, адчыні нам» (Мц 25, 11) сустракаецца з суровым адказам: «Ён жа сказаў ім у адказ: Сапраўды кажу вам: не ведаю вас» (Мц 25, 12). Словы «не ведаю вас» (грэц. οὐκ οἶδα ὑμᾶς) — паказваюць не на адсутнасць знаёмства, а на поўную адсутнасць асабістай сувязі. У біблейскай мове «ведаць» азначае ўсталяваць глыбокія, сардэчныя адносіны, як паміж мужам і жонкай, ці Богам і Яго народам. Таму адказ жаніха азначае, што Ён не бачыць у гэтых паннах сваіх сапраўдных сябровак, з якімі меў бы духоўную сувязь, таму што іх светачы, сімвал гэтай сувязі, былі пустыя. Стары Запавет змяшчае шматлікія папярэджанні аб тым, што Бог, нягледзячы на сваю вернасць запавету, «не ведае» тых, хто адвярнуўся ад Яго (пар. Ос 4, 6, Пс 81, 11–13). Гэта канчатковае папярэджанне аб тым, што вечнае жыццё — гэта не права, а плён жывой, глыбокай сувязі з Хрыстом, якая будавалася на працягу ўсяго жыцця.
Жыццё святой Тэрэзы Бэнэдыкты ад Крыжа (Эдыты Штайн) з’яўляецца яркім прыкладам духоўнай падрыхтоўкі і гатоўнасці да сустрэчы з Панам. Як інтэлектуалка, яна спачатку адкінула веру, шукаючы праўду ў філасофіі, намагаючыся знайсці ісціну праз розум і логіку. Яна шукала свой «алей», сваю духоўную аснову, але зразумела, што толькі чысты розум не можа напоўніць светач душы. Яе пошук прывёў яе да хрысціянства, калі яна пасля некалькіх ключавых сустрэч з людзьмі веры, а затым і глыбокага чытання, усвядоміла, што праўда, якую яна шукала, знаходзіцца ў Богу. У гэты момант яна атрымала Божую ласку, якая стала яе сапраўдным алеем. Пазней яна зрабіла яшчэ адзін выбар — уступіла ў ордэн кармелітак, прыняўшы імя Тэрэза Бэнэдыкта ад Крыжа. Гэты выбар стаў яе поўнай адданасцю падрыхтоўцы да сустрэчы з Жаніхом, а яе імя паказвала на яе ахвяру і адданасць, якія будуць звязаны з крыжам. Яна добра разумела, што сапраўдная любоў пазнаецца ў крыжы і што менавіта там ляжыць сапраўдны сэнс любові і жыцця. Яе жыццё нагадвае нам, што сапраўдная падрыхтоўка да сустрэчы з Хрыстом азначае жыццё ў веры, любові і самаахвярнасці, незалежна ад знешніх абставін. У 1942 годзе, падчас нацысцкага пераследу габрэяў, Эдыта і яе сястра былі арыштаваныя і адпраўленыя ў канцэнтрацыйны лагер Асвенцім, дзе яны былі забітыя. Яе мучаніцтва стала вяршыняй яе чування і поўнай адданасці Хрысту. Яна была сапраўды мудрай паннай, якая заўсёды мела алей у сваім светачы, гатовая да сустрэчы з Жаніхом, нават у самых жудасных абставінах.
Евангелле ў сённяшні дзень, у святле жыцця святой Тэрэзы Бэнэдыкты ад Крыжа, заклікае нас да глыбокага пераасэнсавання нашай духоўнай гатоўнасці. Яно нагадвае, што хрысціянскае жыццё — гэта няспыннае чуванне, што азначае не пасіўнае чаканне, а пастаянную працу над сабой, актыўнае запаўненне светачаў нашага сэрца алеем веры і любові да Бога і бліжніх. Прыклад мудрых паннаў з евангельскай прыпавесці і святой Эдыты Штайн натхняе нас на гэтую нястомную працу. Яе жыццё, напоўненае пошукам ісціны і самаахвярнасцю, стала канкрэтным узорам такой духоўнай гатоўнасці. Яна паказала, што сапраўдны алей — гэта не проста разумовая згода з навукай, а жывы, дзейсны змест нашай веры, які назапашваецца праз малітву, ўчынкі міласэрнасці і святыя сакрамэнты. Толькі так, з поўнымі светачамі, напоўненымі любоўю, мы зможам спакойна і з радасцю чакаць прыйсця Пана, каб увайсці з Ім на вяселле і адчуць сапраўдную радасць Валадарства Нябеснага.
Разважанне падрыхтаваў кс. канонік Сяргей Сурыновіч
для друку
