Разважанне на ўрачыстасць св. Юзафа, абранніка Найсвяцейшай Панны Марыі. 20 сакавіка

Евангелле Мц 1, 16. 18–21. 24а

Якуб быў бацькам Юзафа, мужа Марыі, ад якой нарадзіўся Езус, званы Хрыстом.

Такім было нараджэнне Езуса Хрыста: пасля заручынаў Маці Ягонай Марыі з Юзафам, перш чым пачалі жыць разам, яна зачала ад Духа Святога. Юзаф жа, муж яе, будучы справядлівым і не хочучы зняславіць, хацеў патаемна адпусціць Яе.

Калі ён надумаў гэта, вось анёл Пана з’явіўся яму ў сне і сказаў: Юзэфе, сыне Давіда, не бойся прыняць Марыю, жонку тваю, бо зачатае ў ёй ёсць ад Духа Святога. Яна ж народзіць Сына, і дасі Яму імя Езус, бо Ён збавіць народ свой ад ягоных грахоў.

Абудзіўшыся ад сну, Юзаф зрабіў, як загадаў яму анёл Пана, і прыняў жонку сваю.

Евангелле з сённяшняй урачыстасці ў самым сваім пачатку, здавалася б нам, паведамляе пра паходжанне святога Юзафа: “Якуб быў бацькам Юзафа” (Мц 1, 16а). Калі звярнуцца да ўсяго радаводу Езуса Хрыста, што падае евангеліст Мацвей, заўважым, што 42 разы паўтараецца словазлучэнне “быў бацькам”, аднак генеалогія заканчваецца словамі: “мужа Марыі, ад якой нарадзіўся Езус, званы Хрыстом” (Мц 1, 16b). Гэтая заўвага евангеліста падкрэслівае, што Юзаф не з’яўляўся фізічным бацькам Езуса, але фізічнай маці Месіі была Найсвяцейшая Панна Марыя.

І святы Юзаф, як даведваемся з Евангелля паводле Мацвея, і Найсвяцейшая Панна Марыя, як сведчыць радавод з Евангелля паводле Лукі (пар. Лк 3, 23-28), мелі агульнага продка — цара Давіда, ад якога паходзіць Хрыстус. Абодва Евангеллі падкрэсліваюць, што Езус быў зачаты не ад Юзафа, а праз Духа Святога. Марыя ж застаецца Паннай, праз якую спаўняецца прароцтва: “вось Дзева зачне і народзіць Сына, і дадуць Яму імя Эммануэль, што азначае “з намі Бог” (Мц 1, 23; пар. Іс 7, 14; 8,10). Езус — адзінародны Сын Айца, а святы Юзаф — толькі яго прыёмны бацька.

Адразу пасля прадстаўлення радаводу евангеліст Мацвей абвяшчае: “такім было нараджэнне Езуса Хрыста: пасля заручынаў Маці Ягонай Марыі з Юзафам, перш чым пачалі жыць разам, яна зачала ад Духа Святога” (Мц 1, 18). Евангеліст Лука таксама ўказвае на зачацце Найсвяцейшай Панны Марыі ад Духа Святога: “і сказала Марыя анёлу: Як станецца гэта, калі я мужа не знаю? Анёл сказаў Ёй у адказ: Дух Святы сыдзе на Цябе, і моц Найвышэйшага ахіне Цябе. Таму і Святое, што народзіцца, будзе названа Сынам Божым” (Лк 1, 34-35).

Паўстае лагічнае пытанне: чаму ў радаводзе Езуса Хрыста ўзгадваецца святы Юзаф, калі ён з’яўляецца толькі апекуном Збаўцы? Святы Аўгустын з Гіппоны лічыў, што вычарпальны адказ заключаецца ў тым, што Юзаф быў бацькам праз ўсынаўленне. Гэтага дастаткова дзеля таго, каб Есус быў нашчадкам Давіда па яго лініі. Тэртуліян жа, адзін з найбольш выбітных раннехрысціянскіх пісьменнікаў, тэолагаў і апалагетаў, аргументаваў паходжанне Хрыста з роду Давіда праз нараджэнне ад Дзевы Марыі, якая, згодна радаводу евангеліста Лукі, да гэтага роду належала. У якасці біблійнага пацверджання ён прыводзіў таксама словы Апостала Паўла пра Езуса: “Які целам паходзіў з роду Давіда і адкрыўся як Божы Сын у моцы” (Рым 1, 3).

На чым жа палягала апякунская місія святога Юзафа? Святы Юзаф быў справядлівым і не жадаў зняслаўлення сваёй жонкі Марыі, якая зачала ад Духа Святога, таму хацеў патаемна адпусціць Яе (пар. Мц 1, 18-19). Аднак Бог, Айцец Езус Хрыста, праз анёла, які з’явіўся святому ў сне, ясна тлумачыць перспектыву звеставання: “Юзэфе, сыне Давіда, не бойся прыняць Марыю, жонку тваю, бо зачатае ў ёй ёсць ад Духа Святога. Яна ж народзіць Сына, і дасі Яму імя Езус, бо Ён збавіць народ свой ад ягоных грахоў” (Мц 1, 20-21). Святы Юзаф па волі Бога Айца, праз прыняцце Божай волі, стаецца датычным да найвялікшай таямніцы гісторыі збаўлення, якая здзяйсняецца ў Божым Сыне, народжаным ад Духа Святога Найсвяцейшай Паннай Марыяй.

Апякунства святога над Божым Сынам і выкананне абавязкаў зямнога бацькі Езуса Хрыста з’яўляюцца адмысловым абраннем і найвялікшым ўзвялічваннем гэтага чалавека Богам Айцом. Не будучы бацькам фізічным, ён становіцца адказным і, у пэўнай ступені, удзельнікам выканання Божага плану збаўлення чалавецтва, які здзяйсняецца ў Божым Сыне. Дар Божы, быць зямным бацькам Езуса Хрыста, пакорліва і паслухмяна прыняты ад Айца Нябеснага і сумленна выкананы, далучае святога Юзафа да найвялікшай таямніцы як зачацця і Богаўцелаўлення, так і збаўлення свету.

Разважанне падрыхтаваў кс. д-р Сяргей Сурыновіч