Беларускі святар распавядае пра місіянерскае служэнне ў Афрыцы

Сусветная арганізацыя аховы здароўя рапартуе пра поспехі ў змаганні з ліхаманкай Эбола ў Афрыцы. За апошнія тыдні ў Лібэрыі вірусам заразілася рэкордна мала людзей, калі лічыць ад леташняга чэрвеня, а ў Сьера-Леонэ і Гвінэі — ад жніўня.

Такім чынам, прагрэс назіраецца ва ўсіх трох заходнеафрыканскіх краінах, дзе ўспышка хваробы аказалася найвастрэйшаю. Найбольшая колькасьць заражэнняў — звыш 10 тысяч з агульнага ліку больш як 21 тысяча — зафіксаваная ў Сьера-Леонэ. У самым эпіцэнтры знаходзіцца і, бадай, адзіны беларус, які дапамагае афрыканцам супрацьстаяць навале духоўна і матэрыяльна — каталіцкі місіянер, ксёндз Сяргей Гоман.

Мэдычная дапамога на нулявым узроўні, небяспека тоіцца ўсюды.

Айцец Гоман місіянерам у Афрыцы працуе амаль паўтара дзясятка гадоў, апошнія сем гадоў — у Сьера-Леонэ. Дагэтуль быў у Гане, Угандзе, Нігерыі, Кеніі. Толькі раз на 2–3 гады ўдаецца выехаць з Афрыкі на вакацыі дадому. З тэхнічных прычынаў аказалася не так проста паразмаўляць з ім праз тэлефон ці скайп, давялося задаволіцца электронным ліставаннем. Пры гэтым суразмоўца папярэдзіў, што будзе пісаць па-ангельску, бо не мае клавіятуры з кірылічнымі літарамі.

Неўзабаве ад Сяргея Гомана прыйшлі першыя здымкі. На іх — глухая, цяжкадаступная вёска, дзе больш за 20 чалавек ужо памерлі ад ліхаманкі Эбола. Як удакладняе святар, гэта аддаленае месца, фактычна адарванае ад «вялікай зямлі», з дрэннай дарогай і нулявой інфраструктурай. Адзінай дапамогай служыць верны сябра — матацыкл.

Дабраўся не без прыгодаў, але галоўнае, што здолеў перадаць дарослым і дзецям калядныя падарункі. Адметна, што ўсе жыхары ў той вёсцы мусульмане, але, як кажа Сяргей Гоман, «яны пачулі мой мэсэдж, што Бог любіць іх і клапоціцца пра іх».

Наколькі мясцовыя жыхары напалоханы ліхаманкай Эбола? Вось якое ўражанне склалася ў беларускага місіянера: «Мясцовыя людзі не баяцца ўвогуле нічога. Я не перабольшваю. Баяліся хіба напачатку: некаторыя перасталі паціскаць адзін аднаму руку ды ў сям’і асцерагаліся есці з адной талеркі. Але цяпер і гэтыя страхі адыходзяць».

На афрыканскім кантынэнце дзясяткі хваробаў, якія пагражаюць жыццю. Паколькі медычная дапамога на нулявым узроўні, небяспека тоіцца практычна ўсюды:

«Увогуле тут вельмі шмат хваробаў, ад якіх можна памерці. Некаторыя небяспечныя перадусім таму, што няма своечасовай медычнай дапамогі.

Напрыклад, у вёсках няма практычна ніякага доступу да лекаў і медычнага абслугоўвання, таму бедныя людзі звяртаюцца да так званых „witch doctors“ — то значыць ідуць да знахараў ці ведзьмакоў, якія лечаць заклінаннямі. Часам гэта бывае карысна, але ў большасьці выпадкаў толькі шкодзіць».

Традыцыйнай бядой для Афрыкі застаецца высокая дзіцячая смяротнасьць. Насуперак пашыранай думцы, што слабыя арганізмы малых не вытрымліваюць выпрабавання хранічным голадам, спадар Гоман не такі катэгарычны:

«На жаль, у Сьера-Леонэ кожнае сёмае дзіця памірае, не дасягнуўшы пяці гадоў. Што тычыцца наступстваў хранічнага недаядання, то, відаць, у большай ступені ўсё ж паміраюць ад харчовага атручэння, але я ніколі не чуў, каб хтосці паміраў ад голаду».

Карупцыя сярод палітыкаў у Сьера-Леонэ такая ж, як і ўсюды.

Ці здольныя ўлады афрыканскіх дзяржаваў самастойна змагацца з праблемамі, якія прыносіць кожная новая навала — як ліхаманка Эбола ці любая іншая эпідэмія? Сяргей Гоман перакананы, што такая задача — з шэрагу невырашальных:

«Сьера-Леонэ — адна з найбяднейшых краінаў у свеце. І дзеля таго, каб супрацьстаяць Эболе, у іх няма ні ўласных сродкаў, ні тэхнічных магчымасцяў. Самастойна, без дапамогі іншых дзяржаваў, справіцца з навалай немагчыма. Дзеля справядлівасці, варта адзначыць, што немалая дапамога, у тым ліку фінансавая, з іншых краінаў паступае, але як урэшце расходуюцца гэтыя сродкі — нікому невядома. На жаль, тут карупцыя таксама мае вялікія памеры сярод палітыкаў».

Як удакладняе суразмоўца, практычна ўсе краіны Афрыкі сутыкаюцца з адной і той жа праблемай — закрытасцю і недаступнасцю інфармацыі. З аднаго боку, афіцыйныя крыніцы прызнаюць, што атрымліваюць адчувальную дапамогу ад знешніх донараў, а з іншага боку — надзвычай складана прасачыць шлях гэтых сродкаў да атрымальніка. На яго думку, у дадзеным выпадку нашмат больш эфектыўнымі былі б адрасныя пералічэнні на стварэнне шпіталяў ды месцаў занятасці насельніцтва:

«Тры краіны, якія найбольш ахопленыя ліхаманкай Эбола, — гэта Гвінэя, Лібэрыя і Сьера-Леонэ. Больш ці менш аднолькава яны выглядаюць і ў эканамічным плане. Мне даводзілася чуць меркаванні, што багатыя краіны першага свету не хочуць, каб краіны трэцяга свету развіваліся. Вось чаму заможныя дзяржавы адпраўляюць дапамогу толькі на пэўных умовах — накшталт прызнання гей-шлюбаў.

Больш бяспечна ў Афрыцы, бо тут меней спакусы забыцца на Бога.

Сьера-леонцы, не далучаныя да выгодаў цывілізацыі, стаічна пераносяць надзённыя праблемы. Таму, як кажа Сяргей Гоман, у гэтым выпадку для іх не менш важная духоўная падтрымка: «Як правіла, у людзей з багатых, развітых краінаў матэрыяльныя рэчы прэвалююць над духоўнымі. А вось у жыхароў Сьера-Леонэ такіх моцных сацыяльных разыходжанняў няма, тут збольшага ўсе аднолькавыя ў сваёй нястачы. Часам у мяне пытаюцца: дзе больш небяспечна жыць — у Афрыцы ці ў Эўропе? Я адказваю, што больш бяспечна ў Афрыцы, бо тут меней спакусы забыцца на Бога. У Эўропе ўсё так прыстасавана, што боскія знакі губляюцца ў штодзённым існаванні людзей, іх складана разгледзець. Дзякуй Богу, беларусы не прымаюць такіх дурных рашэнняў, як эўрапейцы, беларускі закон не прызнае абортаў, заахвочвае да нараджэння дзяцей іпадтрымлівае сямейны дух і тое, чаго Бог хоча…

Каталіцкая місія робіць вельмі вялікі ўнёсак, палова школаў у Сьера-Леонэ належаць менавіта каталіцкай царкве, хоць каталікоў тут усяго каля 10%.

Каталіцкі святы Дон Боска некалі трапна зазначыў: «Мы ў першую чаргу робім з людзей добрапрыстойных грамадзян, а ўжо затым — добрых хрысьціян».

Тым не меней, бальшасць канфліктаў у Афрыцы ўзнікаюць якраз на рэлігійнай глебе — дае знаць нецярпімасць да іншай веры і яе прыхільнікаў. Часцей за ўсё супрацьстаянне заканчваецца крывавымі чысткамі. Таму адно са сваіх заданняў Сяргей Гоман акрэслівае так: паспрабаваць пасяліць мір у душах людзей — розных вонкава, але аб’яднаных адзінымі памкненнямі:

«У Сьера-Леонэ, дзякуй Богу, мы жывём у міры з іншымі рэлігіямі. Пры гэтым я перакананы, што ў любой рэлігіі фанатызм уносіць толькі блытаніну і войны. Я ўжо амаль 14 гадоў у Афрыцы і вельмі рады, што магу дапамагчы духоўна, а часам і матэрыяльна людзям, жыццё якіх тут вельмі няпростае. Таму людзі так шчыра цэняць, калі ім хтосці дапамагае. Што і намагаецца рабіць каталіцкая царква і я ў яе асобе».

Калі адказы на журналісцкія пытаньні былі падрыхтаваныя і адасланыя, спадар Гоман прыслаў наўздагон яшчэ адну «рэфлексію для разважаньняў». Простымі словамі ён паказаў розьніцу паміж эўрапейцамі і жыхарамі Чорнага кантынэнту:

«Тут, у Сьера-Леонэ, калі я пытаюся ў кагосьці — „Як ты, як справы?“ — амаль заўсёды адказ будзе гучаць аднолькава: „Дзякуй Богу, што яшчэ жывы“. Прычым тыя людзі, якія адказваюць падобным чынам, могуць не мець ні працы, ні дома, вельмі мала ежы, і іх будучыня зусім не акрэсленая, але ўсё ж яны не стамляюцца дзякаваць Богу што працягваюць жыць.

Калі я еду на радзіму ў Беларусь на вакацыі або наведваю сяброў у іншых краінах, то задаю тое ж самае пытаньне — „Як ты?“ — значная частка адказаў будзе такая: грошай не хапае, праца не вельмі добрая, здароўе дрэннае і гэтак далей. Хоць, калі я гляджу на іх, на самой справе яны разоў у 50 жывуць лепш, чым насельнікі Сьера-Леонэ. Людзі павінны больш любіць і менш скардзіцца, тады свет стане спакайнейшым месцам, каб у ім жыць у міры і згодзе…»

У святары — з дыпломам кіроўцы і электрагазазваршчыка.

Сяргей Гоман нарадзіўся ў 1978 годзе ў Дзятлаве Гродзенскай вобласці. Пасля базавай школы вучыўся ў Казлоўшчынскай ПТВ, дзе атрымаў спецыяльнасьці электрагазазваршчыка і кіроўцы-прафэсіянала на аўтамабілі КамАЗ. Але пасля завяршэння вучобы адчуў іншае памкненне — стаць святаром кангрэгацыі салезіянцаў дона Боска. Быў накіраваны ў Маскоўскую вобласць, дзе цягам году знаёміўся з побытам салезіянцаў.

Адтуль быў пераведзены ў Санкт-Пецярбург, стаў паслушнікам у семінарыі, два гады вывучаў філасофію. Пасля гэтага зноў вярнуўся ў Маскву, служыў у Катэдральным саборы Беззаганнага зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі, працаваў з моладдзю, займаўся іншымі пастырскімі справамі.

На пытаньне, якім чынам апынуўся ў Афрыцы, спадар Сяргей адказвае, што ніколі не выношваў планаў паехаць на Чорны кантынэнт. Хоць, удакладняе, і адчуваў, што ягонае прызванне — быць місіянерам.

Таму напісаў адмысловае прашэнне вышэйшаму кіраўніцтву кангрэгацыі салезіянцаў дона Боска ў Італіі з просьбай выправіць у місію. Пры гэтым апошні сказ гучаў так: «Толькі, калі ласка, не адпраўляйце мяне ў гарачую краіну. Але калі ў гэтым будзе неабходнасьць, я гатовы выправіцца куды заўгодна». І досыць хутка атрымаў адказ, што будзе накіраваны для служэння ў Заходнюю Афрыку.

Калі святар урэшце пагадзіўся з такім выбарам, спачатку яго адкамандзіравалі ў Ірляндыю вывучаць ангельскую мову, пасля чаго ён ад’ехаў у Італію, каб атрымаць місіянерскі крыж.

11 верасьня 2001 году, якраз калі тэрарысты атакавалі хмарачосы ў Нью-Йорку, спадар Сяргей вылецеў у Гану. Навучаўся тэалогіі ў Кеніі ды іншых краінах, а пазней перабраўся ў Сьера-Леонэ.

Чаму так надоўга зацягнулася афрыканская місія? Як кажа сам суразмоўца, тут яму добра, у Афрыцы ён насамрэч адчувае сябе на сваім месцы.

Хоць, што тычыцца фізычнага стану, то экстрэмальныя ўмовы не паляпшаюць здароўе. І прыводзіць прыклад: калі раней хварэў на малярыю раз на год, то цяпер — амаль што кожныя 2-3 месяцы.

Аднак у гэтым сэнсе Сяргей Гоман прытрымліваецца вядомага выслоўя: справа не ў тым, як доўга ты можаш пражыць, а ў тым, як ты жывеш.​

Ігар Карней, svaboda.org

 для друку