[1]Евангелле Лк 11, 27-28
У той час:
Калі Езус прамаўляў да народа, адна жанчына з натоўпу ўзняла голас і сказала Яму: Шчаслівае ўлонне, якое насіла Цябе, і грудзі, якія кармілі Цябе!
А Ён сказаў: Больш за тое, шчаслівыя, хто слухае слова Божае і захоўвае яго.
Мы часта шукаем прызнання і пахвалы ў свеце, які нас акружае. Імкнёмся да поспеху, дасягненняў, каб атрымаць захапленне і ўхвалу з боку іншых. Гэта натуральнае чалавечае жаданне – быць ацэненым, бачыць плён сваіх намаганняў. Аднак ці заўсёды тое, што лічыцца выдатным і вартым пахвалы ў вачах людзей, з’яўляецца такім жа ў вачах Бога? Езус у сваёй навуцы неаднойчы перамяшчаў фокус з вонкавага ўсхвалення на ўнутраны стан сэрца. Ён вучыў, што сапраўдная веліч і благаслаўленне заключаюцца не ў тым, што мы маем або чым нас надзяляюць, а ў тым, як мы адгукаемся на Божае Слова і ці верна мы яго захоўваем. Сённяшняе Евангелле ў вігілію ўрачыстасці Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі запрашае нас менавіта да такога разважання – пра перанос акцэнтаў з чалавечай пахвалы на глыбокую, унутраную вернасць Божаму Слову, якая з’яўляецца падмуркам сапраўднага шчасця і благаслаўлення. Ужо ў Старым Запавеце, прарокі, такія як Ерамія, папярэджвалі народ Ізраэля аб небяспецы вонкавага пакланення і рытуалізму без унутранай паслухмянасці сэрца (пар. Ер 7, 1-15). Сапраўднае благаслаўленне заўсёды паходзіла з вернасці запавету і слову Пана.
Сёння мы слухаем кароткі, але надзвычай глыбокі ўрывак з Евангелля паводле Лукі (Лк 11, 27-28), які запрашае нас задумацца над тым, што насамрэч робіць чалавека шчаслівым у вачах Бога. У той час, калі Езус прамаўляў да народу, адна жанчына з натоўпу, відавочна ўражаная Ягонай навукай і харызмай, усклікнула, выказваючы сваё захапленне: «Шчаслівае ўлонне, якое насіла Цябе, і грудзі, якія кармілі Цябе!» (Лк 11, 27). Гэтае выказванне было натуральнай рэакцыяй чалавека, які прызнаваў веліч Езуса і, як многія ў той час, аддаваў даніну павагі ягонай Маці, лічачы Яе бласлаўлёнай за тое, што Яна дала свету такога Сына. У габрэйскай культуры мацярынства лічылася вялікім дарам і гонарам, а маці вялікіх людзей асабліва шанаваліся. Мы бачым гэта ў Старым Запавеце, дзе бясплоддзе лічылася праклёнам, а нараджэнне сына – вялікай ласкай, як у гісторыі Сары, жонкі Абрагама (Быц 21, 1-7), або Ганны, маці прарока Самуэля (1 Сам 1, 27-28).
Пачуўшы гэтыя словы, Езус не аспрэчвае іх, але пераводзіць увагу з фізічнага на духоўнае, выраўноўваючы і прастуючы перспектыву думкі. Ён кажа: «Больш за тое, шчаслівыя, хто слухае слова Божае і захоўвае яго» (Лк 11, 28). Гэты адказ не змяншае годнасці Марыі як Божай Маці, а, наадварот, узвышае яе, паказваючы, што сапраўднае благаслаўленне заключаецца не столькі ў фізічным мацярынстве, колькі ў духоўнай напоўненасці. Гэтае разуменне дазваляе нам заглыбіцца ў разважанне, пераводзячы яго ад біялагічнага аспекту да глыбокай сутнасці веры Марыя і Яе «fiat». У гэтым сэнсе, Марыя – не проста благаслаўлёная з-за сваёй фізічнай ролі, але таму, што Яна першай паверыла і паслухалася Божай волі. Гэта напамінае нам пра вялікі запавет (гбр. בְּרִית), які Бог заключыў са сваім народам у Старым Запавеце, дзе паслухмянасць Ягоным запаведзям была ключом жыцця і дабрабыту (пар. Дрг 28, 1-14). Марыя з’яўляецца прататыпам кожнага вучня, які слухае і выконвае Божае слова. Яе жыццё – гэта ўзор, які паказвае нам, як кожны з нас можа стаць шчаслівым, прымаючы Слова ў сваё сэрца. Марыя з’яўляецца ўзорам для кожнага верніка менавіта таму, што Яна з усёй пакорай прыняла Божую волю і жыла ў поўнай паслухмянасці ёй. Яе жыццё – гэта ўзор таго, як можна жыць у гармоніі з Божым планам, незалежна ад знешніх абставін. У той час як у Старым Запавеце чалавецтва часта спатыкалася ў сваёй здольнасці захоўваць запаведзі, Марыя прапануе дасканалы прыклад вернасці. У сённяшнім Евангеллі Езус адкрывае нам, што духоўнае сваяцтва, заснаванае на паслухмянасці веры, значна важнейшае за кроўнае.
Словы Езуса: «шчаслівыя, хто слухае слова Божае і захоўвае яго», з’яўляюцца сутнасцю хрысціянскага жыцця. Яны падкрэсліваюць, што сапраўдная веліч і сапраўднае шчасце заключаюцца не ў зямных прывілеях або сваяцкіх сувязях, а ў духоўным навяртанні і паслухмянасці Богу. Слухаць Божае Слова – гэта не проста ўспрымаць яго вушамі, а ўбіраць яго ў сэрца, разважаць над ім і дазваляць яму перамяняць нашае жыццё. Гэта напамінае вялікую запаведзь з кнігі Другазаконня: «Слухай, Ізраэль!» (Дрг 6, 4), якая заклікае не проста да засяроджання слыху, а да поўнага прыняцця Божай волі ўсім сэрцам, усёй душой і з усёй моцай. Захоўваць слова Божае азначае жыць паводле Божых запаведзяў, уводзіць іх ў сваю штодзённасць, прымаючы на сябе адказнасць за свае ўчынкі і думкі. Гэта патрабуе пастаяннай працы над сабой, адрачэння ад граху і няспыннага імкнення да святасці. Такі падыход да слова Божага дазваляе яму стаць жывой сілай, якая фарміруе нашае існаванне.
Для Найсвяцейшай Панны Марыі, вігілію ўрачыстасці Унебаўзяцця якой мы сёння святкуем, гэтыя словы маюць асаблівае значэнне. Яна не толькі насіла Езуса ў сваім улонні, але і захоўвала ўсе Ягоныя словы ў сваім сэрцы (пар. Лк 2, 19), разважаючы над імі. Гэтая асаблівая роля Марыі як Захавальніцы Слова пераклікаецца з вобразам Каўчэга Запавету са Старога Запавету, у якім захоўваліся скрыжалі Закону (Зых 25, 10-22) – пісьмовае Слова Божае. Марыя, аднак, стала Новым Каўчэгам, у якой Слова сталася Целам (Ян 1, 14), і Яна, як ніхто іншы, не толькі насіла ў сабе Езуса фізічна, але і прымала Яго як жывое Слова ў сваёй душы і сэрцы. Яе «Fiat» – «Няхай станецца мне паводле слова твайго» (Лк 1, 38) – з’яўляецца найвышэйшым прыкладам паслухмянасці Божай волі. Яна прыняла Божае Слова з усёй пакорай і адданасцю, дазволіўшы яму цалкам перамяніць сваё жыццё. Марыя не толькі нарадзіла Збаўцу, але і была Ягонай першай вучаніцай, вернай спадарожніцай на працягу ўсяго свайго жыцця, аж да крыжа. Яе жыццё – гэта яркае сведчанне таго, што сапраўднае шчасце заключаецца ў поўным даверы Богу і ў паслухмянасці Ягонай волі.
Сённяшні ўрывак з Евангелля і постаць Марыі запрашаюць кожнага з нас задумацца над тым, як мы ставімся да Слова Божага ў нашым жыцці. Ці слухаем мы яго ўважліва падчас літургіі? Ці разважаем над ім у сваіх штодзённых малітвах? Ці імкнёмся мы ўвасабляць яго ў сваіх учынках і адносінах з іншымі людзьмі? Слуханне слова Божага і яго захаванне – гэта не проста набор правілаў, а шлях да сапраўднай свабоды і да збаўлення. Гэта шлях, які вядзе нас да глыбокіх адносін з Богам і да паўнаты жыцця, якую Ён прапануе. У гэтым сэнсе, кожны з нас, хто з пакорай прымае Божае Слова і жыве паводле яго, можа быць названы шчаслівым, бо ён ідзе шляхам, вызначаным самім Панам. Мудрасць Старога Запавету, асабліва ў Псальмах і Кнізе Прыпавесцяў, шматразова падкрэслівае благаслаўленне тых, хто разважае над законам Пана дзень і ноч (Пс 1, 2) і знаходзіць у ім сапраўдную радасць і вечнае жыццё (Прып 3, 13-18).
Вігілія ўрачыстасці Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі нагадвае нам пра тое, што Бог узнагароджвае вернасць. Марыя, якая на працягу ўсяго свайго жыцця слухала і захоўвала Божае Слова, была ўзята з душой і целам на неба. Гэта не толькі прывілей Марыі, але і надзея для кожнага з нас. Яе Унебаўзяцце – гэта знак таго, што нашае чалавечае цела, створанае Богам, таксама прызначана для праслаўлення і ўваскрэсення. Гэта паказвае на тое, што канчатковая мэта нашага жыцця – гэта вечнае жыццё з Богам, да якога мы імкнёмся праз вернасць Ягонаму слову і Ягонай волі. У гэтым выяўляецца невычэрпная міласэрнасць Пана, які праз сваю Маці паказвае нам шлях да нябеснай славы. Няхай жа мы з адкрытым сэрцам прымаем Божае Слова, разважаем над ім і імкнёмся ўвасабляць яго ў сваім жыцці. Няхай прыклад Марыі, якая была ўзорам паслухмянасці і вернасці, натхняе нас на тое, каб мы таксама сталі сапраўднымі слухачамі і выканаўцамі Божай волі ў сваім жыцці. Толькі тады мы зможам адчуць сапраўднае шчасце і благаслаўленне, якія Пан прапануе кожнаму з нас, і ісці шляхам, які вядзе да вечнага жыцця ў Валадарстве Божым.
Разважанне падрыхтаваў кс. канонік Сяргей Сурыновіч