[1]Евангелле Мц 16, 13–19
У тыя дні:
Прыйшоў Езус у межы Цэзарэі Філіпавай і пытаўся ў вучняў сваіх, кажучы: Кім людзі лічаць Сына Чалавечага? Яны ж сказалі: Адны — Янам Хрысціцелем, другія ж — Іллёю, а іншыя — Ераміяй ці адным з прарокаў.
Ён кажа ім: А вы кім лічыце Мяне? Сымон Пётр адказаў: Ты — Хрыстус, Сын Бога Жывога. Тады Езус сказаў яму ў адказ: Шчаслівы ты, Сымоне, сын Ёнавы, бо не цела і кроў адкрылі табе гэта, але Айцец Мой, які ў нябёсах. I Я кажу табе, што ты — Пётр (скала), і на гэтай скале Я пабудую Касцёл Мой, і брамы пякельныя не перамогуць яго. І дам табе ключы Валадарства Нябеснага, і што звяжаш на зямлі, тое будзе звязана ў небе, а што развяжаш на зямлі, тое будзе развязана ў небе.
Кожны з нас, напэўна, хоць раз у жыцці задаваўся пытаннем аб сваёй ідэнтычнасці: хто я? Якое маё месца ў гэтым свеце? Гэтае пытанне становіцца яшчэ больш глыбокім, калі мы пераносім яго ў кантэкст веры: кім я ёсць у вачах Бога? Ці з’яўляюся я проста адным з многіх, ці Пан мае для мяне асаблівы план? Часта мы імкнёмся да самавызначэння, да яснай ролі, якая дасць нам адчуванне сэнсу і прыналежнасці. Аднак сапраўднае адкрыццё нашай ідэнтычнасці адбываецца не дзякуючы чалавечаму розуму або сацыяльнаму прызнанню, а дзякуючы Божай ласцы. Сённяшняе Евангелле запрашае нас паразважаць менавіта пра такое адкрыццё — пра вызнанне Пятра, якое стала падмуркам для пабудовы Касцёла і паказала, што сапраўдная вера з’яўляецца Божым дарам, а не плёнам чалавечых разважанняў.
Сёння, ва ўрачыстасць святых Пятра і Паўла, апосталаў, мы слухаем вельмі значны ўрывак з Евангелля паводле Мацвея (Мц 16, 13–19), які апісвае ключавы момант у гісторыі збаўлення — вызнанне Пятра і ягонае пакліканне. Урывак пачынаецца з таго, як Езус, прыйшоўшы ў межы Цэзарэі Філіпавай, пытаецца ў сваіх вучняў: «Кім людзі лічаць Сына Чалавечага?» (Мц 16, 13). Гэтае пытанне не было проста цікаўнасцю. Езус жадаў ведаць, як яго ўспрымаюць людзі, і якія ўяўленні пра яго існуюць у грамадстве. Адказы вучняў адлюстроўваюць распаўсюджаныя ў той час меркаванні: «Яны ж сказалі: Адны — Янам Хрысціцелем, другія ж — Іллёю, а іншыя — Ераміяй ці адным з прарокаў» (Мц 16, 14). Гэтыя адказы сведчаць пра тое, што людзі бачылі ў Езусе вялікага чалавека, прарока, нават прадвесніка Месіі, але не самога Месію, Сына Божага. Яго ставілі ў адзін шэраг з выдатнымі асобамі Старога Запавету, што, хоць і было прызнаннем, не раскрывала ўсёй праўды пра ягоную Боскасць.
Пасля таго, як Езус пачуў меркаванні людзей, ён звяртаецца да сваіх самых блізкіх вучняў, задаючы ім яшчэ больш важнае і асабістае пытанне: «Ён кажа ім: А вы кім лічыце Мяне?» (Мц 16, 15). Гэтае пытанне ставіць вучняў перад выбарам, патрабуючы ад іх не проста перадаць чужыя меркаванні, а выказаць уласную веру. Гэта быў ключавы момант, бо ад іхняга адказу залежала далейшае развіццё падзей. Менавіта ў гэты момант Сымон Пётр, як заўсёды, выступае наперад і прамаўляе вызнанне веры, якое стане асновай для ўсяго Касцёла: «Сымон Пётр адказаў: Ты — Хрыстус, Сын Бога Жывога» (Мц 16, 16). Гэта не проста правільны адказ, а глыбокае вызнанне веры, якое адкрывае праўду пра асобу Езуса як Месіі і Сына Божага. Гэтае вызнанне выходзіць за межы чалавечага разумення і асэнсавання.
Адказ Езуса на вызнанне Пятра з’яўляецца адным з найважнейшых тэкстаў усяго Евангелля: «Тады Езус сказаў яму ў адказ: Шчаслівы ты, Сымоне, сын Ёнавы, бо не цела і кроў адкрылі табе гэта, але Айцец Мой, які ў нябёсах» (Мц 16, 17). Езус падкрэслівае, што гэтае адкрыццё праўды не з’яўляецца плёнам чалавечага розуму або логікі, а Божым дарам, Божай ласкай. Толькі Айцец можа адкрыць чалавеку праўду пра свайго Сына. Гэта сведчыць пра тое, што сапраўдная вера заўсёды з’яўляецца Божым дарам, а не чалавечым дасягненнем. Шчасце Пятра заключаецца ў тым, што ён быў выбраны Панам для гэтага асаблівага адкрыцця.
Далей Езус прамаўляе словы, якія з’яўляюцца падмуркам для ўсяго Касцёла: «I Я кажу табе, што ты — Пётр (скала), і на гэтай скале Я пабудую Касцёл Мой, і брамы пякельныя не перамогуць яго» (Мц 16, 18). Імя «Пётр» азначае «скала», «камень». Езус надае Сымону новае імя, што сімвалізуе новую ролю і асаблівае пакліканне. Пётр становіцца скалой, на якой будзе пабудаваны Касцёл. Гэта не азначае, што Касцёл будуецца на адным чалавеку, а на вызнаванні веры, якое зрабіў Пётр. Гэтае вызнанне, што Езус ёсць Хрыстус, Сын Бога Жывога, з’яўляецца непарушным падмуркам, які не змогуць перамагчы нават «брамы пякельныя». Гэта абяцанне непераможнасці Касцёла, ягонай устойлівасці перад тварам любых выпрабаванняў і нападаў зла.
Езус дае Пятру асаблівую ўладу і адказнасць: «І дам табе ключы Валадарства Нябеснага, і што звяжаш на зямлі, тое будзе звязана ў небе, а што развяжаш на зямлі, тое будзе развязана ў небе» (Мц 16, 19). «Ключы Валадарства Нябеснага» сімвалізуюць уладу адкрываць і замыкаць, дазваляць і забараняць, прабачаць і не прабачаць грахі. Гэта ўлада, якая пацвярджаецца на небе, што падкрэслівае яе Боскае паходжанне і сапраўднасць. Гэтая ўлада не з’яўляецца самавольнай, а прызначана для служэння Валадарству Божаму і для збаўлення чалавечых душаў. Яна надаецца Пятру як вершніку Касцёла, каб ён мог выконваць сваю пастырскую місію ў імя Хрыста.
Гэты ўрывак з’яўляецца адным з фундаментальных тэкстаў, якія пацвярджаюць прымат Пятра і ягоных пераемнікаў у Касцёле. Ён паказвае, што Касцёл быў заснаваны самім Хрыстом і што ён мае бачнага кіраўніка, які мае ўладу і адказнасць весці Божы народ. Аднак гэтая ўлада не з’яўляецца ўладай над людзьмі ў свецкім сэнсе, а служэннем. Святы Пётр, хоць і быў моцны ў сваёй веры, таксама быў чалавекам, які рабіў памылкі і нават адрокся ад Пана. Але менавіта праз ягонае пакаянне і аднаўленне веры Езус выбраў яго, каб ён стаў падмуркам для Касцёла. Гэта нагадвае нам, што Пан выбірае не дасканалых, а тых, хто гатовы давяраць ягонай міласэрнасці і адгукацца на ягонае пакліканне.
Сённяшняе Евангелле запрашае кожнага з нас да глыбокага разважання пра нашу ўласную веру ў Хрыста. Хто ён для нас? Ці з’яўляецца ён толькі гістарычнай асобай, вялікім настаўнікам або адным з прарокаў? Ці прызнаем мы яго як Хрыста, Сына Бога Жывога? Нашае асабістае вызнанне веры з’яўляецца ключом да разумення нашага месца ў Касцёле і нашага паклікання да служэння. Кожны з нас пакліканы быць часткай гэтай скалы веры, умацоўваючы Касцёл сваім жыццём, малітвай і сведчаннем.
Сённяшняе Евангелле, праз урачыстасць святых Пятра і Паўла, апосталаў, запрашае нас умацаваць нашу веру ў Хрыста, які з’яўляецца падмуркам усяго нашага жыцця. Няхай мы, падобна святому Пятру, смела вызнаем яго як Збаўцу і Пана, і няхай нашае жыццё будзе сведчаннем гэтай веры. Няхай мы заўсёды памятаем, што Касцёл, пабудаваны на гэтай скале, непераможны, і што брамы пякельныя не змогуць перамагчы яго. Няхай мы адважна выкарыстоўваем дадзеныя нам ласкі і таленты для служэння Валадарству Божаму, імкнучыся да збаўлення душ і праслаўляючы Бога ў кожным нашым учынку.
Разважанне падрыхтаваў кс. канонік Сяргей Сурыновіч